Global bölgeselcilik
İRAN’IN MAHALLAT ŞEHRİNDE YER ALAN VE YEREL TAŞ OCAKLARINDAN
ÇIKAN GERİ-DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ TAŞLARIN KULLANILDIĞI KONUT
ÇEVREYE ÖNEM VEREN BÖLGESEL MİMARİNİN MÜKEMMEL BİR
ÖRNEĞİNİ OLUŞTURUYOR.
GLOBAL REGIONALISM
A RESIDENTIAL APARTMENT BUILDING IN CENTRAL IRAN MAKES THE
CASE FOR ECOLOGICALLY MINDED REGIONAL ARCHITECTURE IN
RECYCLED STONE FROM LOCAL QUARRIES.
YAZI-TEXT: GÖKHAN KARAKUŞ
B
ugünün bölgesel mimarisi maddi şartların bir ürünü olarak işlev
görüyor. Ekonomideki globalleşmeye rağmen, mimari ve inşaatın
büyük bölümü kendi coğrafi bölgelerinin malzeme ve yapı
tekniklerinin bir sonucu olarak ortaya çıkıyor. Güçlendirilmiş
beton, tek ulaşılabilir küresel yapı malzemesi olarak
değerlendirilirken, dünyanın çeşitli yerlerindeki mimari yapılar, inşaat
için ulaşılabilen farklı bölgesel malzemeler tarafından şekilleniyor.
Bu durum, modern dönemin bölgesel etkilerden faydalanan önemli
mimari pratikleri için de geçerli. 20. yüzyılın ikinci yarısı boyunca Alvar
Aalto,Tadao Ando, Alvaro Siza gibi bazı mimarlar bölgesel eğilimleri
modernist yaklaşımlarına başarıyla entegre ettiler. Onlarınki yerel
koşullarla yönlenen bir mimari; topografi, iklim ve ışığı, yapı ve
malzemenin sentezindeki tektonik formlara anlamlı biçimde uyguladılar.
Bu mimaride arkitektonik elemanlar yönlendirici prensipler olarak
ortaya çıktı.
Öte yandan bölgesel mimariden etkilenen modern mimarlar bu
geleneksel, yöresel inşaat pratiklerinin sembolizminin de farkındaydılar.
20. yüzyılın ortalarından itibaren çalışan bu mimarlarla, 19. yüzyılın
sonundaki yöresel mimariye, yani köy, kasaba ve kırsal alanın formalize
olmamış mimarisine, hızla büyüyen kentlerin neo-klasik ve endüstriyel
urbanizmi kadar sık rastlanan yapı konteksti arasında sadece bir nesil
vardı. Bu mimarlar yöresel mimarinin doğaya ve sosyal dokulara uyumlu
yaşam alanları yaratarak, inşaattaki ekonomik ve maddi sınırlamaları
nasıl optimize edebildiğinin farkındaydılar. Bu mimarlar ne materyal
determinizme, ne de bölgesel mimarinin çok