MaCROLEPIOTA PROCERA
Macrolepiota procera (Scοp.) Singer
Μακρολεπιώτα η ψηλή ποικ. η ψηλή
Λαϊκές ονομασίες: Ζαρκαδίσιο, Ελαφίνα, Αδραχτίτης, Τσιουκρίκι. Ομπρέλα, Ρόκα, Αδραχτίτσα (ποντιακά), Γκαστσιάρκι / Βρακωτό (ντόπια Φλώρινας), Χουχουγέρι (Πελοπόννησος, Β. Καρύδης) Σταρομανίτης (Έυβοια, Β. Καρύδης), Παπλιούτα (Αρναία, Δ. Σωφρόνης) κ.ά.
Prοcera (Λ): Ψηλή. Αναφέρεται στο ύψος του.
Οικολογία: Καρποφορεί από τον Μάιο έως τον Νοέμβριο (Ιανουάριο), συνήθως κατά ομάδες, σε δάση, σε άκρες δασών, κατά μήκος δρόμων, σε ξέφωτα, βοσκοτόπια και θαμνότοπους, σε φωτεινά, ηλιόλουστα μέρη. Κοινό σε όλων των ειδών τα δάση, ένα από τα πιο γνωστά φαγώσιμα είδη στην Ελλάδα.
Μορφολογία: Το καπέλο, με διάμετρο 10-30 (40) εκ., είναι αρχικά αβγόμορφο ή βολβώδες, καμπανόμορφο αργότερα, σχεδόν επίπεδο τελικά, με πλατιά θηλή στο κέντρο, βαμβακένιο, λευκωπό, ξερό και θαμπό με ομόκεντρα, τραχιά, γκριζοκαφετιά, ωχροκαφετιά ή κοκκινοκαφετιά λέπια που είναι πυκνότερα στο κέντρο.
Η περίμετρος είναι οδοντωτή αρχικά, σχεδόν λεία στην ωριμότητα.
Η σάρκα είναι λευκή, σπογγώδης, παχιά στο κέντρο, με ευχάριστη μυρωδιά μανιταριού ή καρυδιού, που γίνεται
βαριά στην ωριμότητα, και ευχάριστη γεύση φουντουκιού. Τα ελάσματα είναι λευκά στην αρχή, κρεμ αργότερα, πλατιά, πυκνά, ελεύθερα, με ινώδεις κόψεις.
Το πόδι, με διαστάσεις 15-40 x 1-2 εκ., είναι κυλινδρικό, με λεπτότερη κορυφή και βολβώδη βάση (έως 5 εκ. διάμ.) ινώδες και τραχύ, συμπαγές αρχικά, κούφιο αργότερα, καφετί, ινώδες πάνω από το δαχτυλίδι και λευκωπό με παράλληλες, τεθλασμένες, γκριζοκαφετιές ή καφεκοκκινωπές ζώνες κάτω από αυτό. Το δαχτυλίδι είναι μεμβρανώδες, παχύ, κινητό κατά μήκος του ποδιού, διπλό, λευκό και μεγαλύτερο το επάνω, με καφετιές αποχρώσεις το κατώτερο.
Μικροσκοπία: Βασιδιοσπόρια: (12,5) 13-18 (23) x (8,5) 9-11 (12) μm, ελλειπτικά, λεία, παχύτοιχα, υαλώδη. Αφήνουν λευκό αποτύπωμα.
Κλειδί αναγνώρισης: Οι μεγάλες διαστάσεις, το λεπιδωτό καπέλο (διάμ. 10-30 εκ.) με την καφετιά θηλή στην κορυφή και τα ομόκεντρα καφετιά λέπια, το διπλό δαχτυλίδι και οι τεθλασμένες ζώνες στο ξυλώδες, με βολβώδη βάση πόδι.
Εδωδιμότητα: Φαγώσιμο, νόστιμο. Περιέχει σελήνιο σε υψηλά ποσοστά
Aρχείο Γιώργου Κωνσταντινίδη
Photo : Liakos Mushtruffas