Moment-Expo 135 - WEB - TR MOMENT 135 - WEB - TR | Page 67

İHRACAT ‘SONUÇ’TUR, ASIL OLARAK ‘NEDENLERE’ ODAKLANMAMIZ LAZIM
TABLO 1 - 2017 İTİBARIYLA YÜKSEK GELİR GRUBUNA
YAPILAN İHRACATIN, TOPLAM İHRACAT İÇİNDEKİ PAYI
(YÜZDE)
YÜKSEK GELİR GRUBUNA
YAPILAN İHRACATIN,
TOPLAM İHRACATTAKİ PAYI
TÜRKİYE 63,8
ÜST ORTA GELİR GRUBU ÜLKELER 66,8
ORTA GELİR GRUBU ÜLKELER 65,3
GRAFİK 3 - 2009-2017 YILLARI ARASINDA GSYİH İÇİNDE
İMALAT SANAYİSİ KATMA DEĞERİNİN PAYI (YÜZDE)
25
20
15
TÜRKİYE
DÜNYA
ÜST ORTA GELİR GRUBU ÜLKELERİ
orta gelir grubu ülkelerin
ihracatında ileri teknolojinin
payı gerilerken, Türkiye’de bu
oran yükselmiş. Halen makas
oldukça açık olmakla birlikte
son dönemdeki gelişmeler,
teknoloji grupları bazında
kapasite kullanım oranları
ve sanayi üretim verileri
Türkiye’de ileri teknoloji
sektörlerinin oldukça iyi bir
performans sergilediğini
ortaya koyuyor.
Burada, “İhracatta ne satıyo-
ruz?” sorusu kadar “Nereye
satıyoruz?” sorusunun cevabı
da önemli. Tablo 1’de Türkiye,
üst orta gelir grubu ülkeler ve
orta gelir grubunun ihracatla-
rının ne kadarlık kısmını yük-
sek gelir grubuna yaptıkları
2017 yılı itibarıyla gösteriliyor.
Buna göre Türkiye ihracatının
yüzde 63,8 gibi önemli bir
oranını yüksek gelir grubuna
yaparken, bu oranın halen
arttırılması gerektiği de anla-
şılıyor. Ancak yine de oranın
yüksekliği, başta AB gibi
standartları yüksek ve reka-
betçi pazarlara Türkiye’nin
önemli ihracat kabiliyetinin
anlaşılması açısından önem
arz ediyor.
Bu aşamada, ihracatının
önemli bir kısmını gelişmiş
ülkelere gönderen, ileri tek-
nolojide son dönemde ciddi
bir performans sergileyen
Türkiye’nin üretim deseni-
nin de analiz edilmesi de
yerinde olacaktır. Grafik 3’te
Türkiye’deki imalat sanayisi-
nin yarattığı katma değerin
GSYİH içindeki payının yıllar
itibarıyla değişimi karşı-
laştırılmalı olarak gösteri-
liyor. 2017’de dünya verisi
olmamakla beraber diğer
gelir gruplarının ortalaması
belli ve grafikte Türkiye’nin
özellikle 2017’de imalatta
ciddi bir yükseliş gösterdi-
ği, karşılaştırılan diğer ülke
gruplarının verilerinden
anlaşılıyor. 2018’de karşı
karşıya kaldığımız darboğaz
olmasaydı, aslında grafikten
anlaşılacağı üzere 2017’de
oldukça iyi bir dönem geçiren
ve 2018 ilk çeyreğine de iyi
başlayan imalat sanayisi,
katma değerinde ciddi bir
yükseliş sağlayabilirdi. Diğer
gelir gruplarındaki ülkelerle
karşılaştırıldığında Türkiye
imalat sanayisinin yarattığı
katma değer boyutuyla, dün-
ya ortalamasının üzerinde an-
cak olması gereken noktadan
geride olduğu anlaşılıyor.
Son olarak, söz konusu
katma değeri arttırmak
için Türkiye’nin doğrudan
yabancı sermaye çekmesi ve
bu sermayeye teknolojinin
eşlik etmesi gerekliliğini de
vurgulamamız gerekli. Grafik
4’te, Türkiye’nin ve ülke
gruplarının yıllar bazında
çektikleri doğrudan yabancı
sermaye miktarının GSYİH’ye
oranları gösteriliyor. 1990’da
oldukça sınırlı olan ancak tüm
dünyada 2000 sonrasında
hızlanan doğrudan yatırım-
lar, 1990, 2000 ve 2009
sonrasındaki yıllar için analiz
edildiğinde, Türkiye’nin tüm
yıllarda ortalamaların altında
kaldığı görülüyor. Türkiye’nin
içinde bulunduğu üst-orta
gelir grubuyla kıyaslandı-
ğında Türkiye’nin doğrudan
yatırım çekme performansı-
nın yaklaşık yüzde 50 artması
ORTA GELİR GRUBU ÜLKELERİ
10
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
GRAFİK 4 - 1990-2017 YILLARI ARASINDA GSYİH’YE ORANLA
NET DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE GİRİŞİ (YÜZDE)
1990
4,5
4
2017
2000
3,5
3
2,5
2
2016
2009
1,5
1
0,5
0
2015
2010
2014
2011
2013
TÜRKİYE
DÜNYA
gerektiği anlaşılıyor.
Elbette çekilen doğrudan
yatırımın sektörel dağılımı
da önem arz ediyor. 2002
sonrası dönemde Türkiye’ye
gelen doğrudan yatırımların
yüzde 24’ü imalat sanayisine
yapılan yatırımlardan oluşur-
ken, toplam yatırımın yüzde
2,4’ü bilgisayar, elektronik,
optik aletlerde, ancak yüzde
0,5’i ise makine sektörün-
de gerçekleşmiş. Finans ve
sigorta sektörünün yüzde
33,7’lik oranıyla karşılaştırıl-
dığında, yabancı sermayenin
Türkiye imalatına teknolojik
2012
ÜST ORTA
GELİR GRUBU
ÜLKELERİ
ORTA GELİR
GRUBU
ÜLKELERİ
katkısının ne derece sınırlı
olduğu da net bir şekilde
ortaya konuluyor.
Kendi iç dinamikleriy-
le Türkiye’nin üreteceği
teknoloji hiç kuşkusuz çok
önemlidir. Ancak bunun
için ciddi bir kaynak ve
zaman harcaması gere-
ken Türkiye’nin kendisine
teknoloji transferi gerçek-
leştirecek doğrudan yabancı
sermayeyi kendine çekmesi,
bir yandan imalatın katma
değerini arttırırken aynı za-
manda ihracat birim fiyatını
da yukarı çekecektir.
65 • AĞUSTOS 2019