MIDDLE EAST HISTORY POLITICS CULTURE XIII MIDDLE EAST XIII | Page 155
հետ, տեղի է ունեցել ավելի փոքրաթիվ տարրի՝ քրդերի լեզվական,
երբեմն նաև ինքնության ձուլումը: Սա հանդիսացել է տեղի քրդերի
ասիմիլյացիայի բավական ինտենսիվ և ոչ բռնի գործընթացը:
2) Ադրբեջանի խորհրդայնացումից սկսած՝ քրդերի ասիմիլյա-
ցիայի գործընթացը արհեստականորեն արագացվել և ուժեղացվել է:
Չնայած խորհրդային առաջին տարիներին քրդական հարցի նկատ-
մամբ ուշադրությանը և Ադրբեջանում քրդական կիսաինքնավար
շրջանի ստեղծմանը՝ Խորհրդային կենտրոնական իշխանությունը ել-
նում էր համեմատաբար փոքր էթնիկ խմբերին «տիտղոսային ազգու-
թյունների» կազմում կլանելու պետական քաղաքականությունից, իսկ
Խորհրդային Ադրբեջանի ղեկավարությունը վարում էր թյուրքացման
հետևողական քաղաքականություն: Նման պայմաններում քրդական
ինքնությունը գրեթե արգելված էր: Պետական և հասարակական
խտրականության չենթարկվելու, առավել ևս չաքսորվելու համար
քրդերի շրջանում խրախուսելի էր «ադրբեջանցի» նորաստեղծ ինքնու-
թյունը:
3) Ժամանակակից Ադրբեջանում քուրդ լինելը շարունակում է
մնալ անցանկալի երևույթ: Ի տարբերություն խորհրդային շրջանի՝
խտրականությունը ձեռք է բերել առավել քաղաքականացված երանգ,
երբ քրդական ինքնությունը կապվում է անջատողականության և
ահաբեկչության հետ: Պետական քարոզչության հետևանքով Ադրբե-
ջանի հասարակության մեջ արմատավորվել է այն տեսակետը, որ 21-
րդ դարում Ադրբեջանում քրդեր չեն կարող լինել:
4) Իրաքի Քրդական ինքնավարությունում անցկացված անկախու-
թյան հանրաքվեն ցույց տվեց, որ Ադրբեջանում քրդերն ու նրանց
ինքնությունը վերջնականապես վերացած չեն: Շատ քրդեր, բացահայտ
չցուցադրելով և չշեշտելով իրենց էթնիկ պատկանելությունը, ներքուստ
պահպանում են այն: Ադրբեջանում գործող որոշ կազմակերպություն-
ների և խմբերի գործունեությունը թույլ է տալիս ենթադրելու, որ
Ադրբեջանում կենտրոնական բռնապետական իշխանության թուլաց-
ման պայմաններում քրդերը՝ ի թիվս այլ էթնիկ խմբերի՝ լեզգիների,
թալիշների, բարձրացնելու են իրենց էթնիկ իրավունքների վերականգ-
նման և պաշտպանության հարցը: Մանավանդ, որ նման պատմական
օրինակը կա, երբ ԽՍՀՄ գոյության վերջին տարիներին քրդերը բա-
ցահայտ և զանգվածաբար սկսեցին բարձրաձայնել խորհրդային երկ-
րում քրդական հարցի գոյության և իրենց իրավունքների ոտնահարման
մասին:
155