դիվանագիտություն կայա ցու ցիչ նե րի մա կար դա կով կա պեր են հաս տատ վո ւմ հար ևան երկր նե րի հետ: Մար տին Թիֆ լի սի ու Բաք վի հետ
քա ղա քա կան հա կոտ նյա կո ղմ նո րոշո ւմ նե րին ու նպա տակ նե րին: Հայ դիվա նա գետ նե րի ՝ Հայաս տա նի շա հե րին
Հայաստանի առաջին հանրապետության պատվիրակությունը Կ. Պոլսում, 1918թ.( պատվիրակության ղեկավար Ավետիս Ահարոնյան առաջին շարք ՝ ձախից երրորդը)
« ՀՅ Դաշնակցութեան պատմութեան թանգարան » հիմնադրամ դի վա նա գի տա կան կա պեր հաս տատե լո ւց հե տո նույն պի սի հա րա բե րություն ներ են հաս տատ վո ւմ նաև Պա րսկաս տա նի հետ: Եր ևա նո ւմ ներ կայացո ւց չու թյո ւն ներ են բա ցո ւմ Ֆրան սի ան, Անգ լի ան, Ի տա լի ան: Իսկ օ գոս տո սին Հայաս տա նի կա ռա վա րու թյան մոտ իր զին վո րա կան ներ կայա ցո ւց չին է նշա նա կո ւմ Հա րա վային Ռու սաս տանի զին ված ու ժե րի գլ խա վոր հրա մանա տար զոր. Դե նի կի նը, ո րի, ինչ պես նաև Կու բա նի կա ռա վա րու թյան մոտ Հայաս տա նը, ա ռա նց քա ղա քա կան լիա զո րու թյո ւն նե րի, ներ կայաց նո ւմ էր Ռու սաս տա նի Պետ. դու մայի նախ կին ան դամ Հ. Սա ղա թե լյա նը: Ար տա քին քա ղա քա կան կա պե րի նման ըն թացքը, թեև դան դաղ, բայց նպաս տո ւմ է նաև ար տա քին տն տե սա կան հա րաբե րու թյո ւն նե րի հաս տատ մա նը, որն այն քան ան հրա ժե շտ էր Հայաս տա նի ներ քին վի ճա կի կայու նաց ման հա մար:
Հայաս տա նի կա ռա վա րու թյու նը ձգտո ւմ էր բո լոր հնա րա վոր մի ջոց նե րով( մաս նա վոր տե սակ ցու թյո ւն ներ, կառա վա րա կան հան դի պո ւմ ներ ու խորհըր դա ժո ղով ներ, տե սա կետ նե րի ու մոտե ցո ւմ նե րի վե րա բե րյալ գրու թյո ւն ների փո խա նա կո ւմ և այլն) հա րա բե րությո ւն նե րը բա րե լա վել հատ կա պես իր ան մի ջա կան հար ևան նե րի հետ պե տք է ճշտ վե ին ու լու ծո ւմ ստա նային երկրի հա մար խի ստ կեն սա կան խն դիր ներ: Բաք վո ւմ և Թիֆ լի սո ւմ ար դյու նա վետ գոր ծու նե ու թյո ւն են ծա վա լո ւմ Հայաստա նի Հան րա պե տու թյան դի վա նագի տա կան ներ կայա ցու ցիչ ներ Տ. Բեգզա դյա նը, Լ. Ե վան գու լյա նը, Մա րտ. Հա րու թյու նյա նը, Թիֆ լի սո ւմ գու մարվող խո րհր դա ժո ղով նե րի ՝ հայ կա կան պատ վի րա կու թյո ւն նե րի գրե թե մշ տական ան դամ ներ Ստ. Մա մի կո նյա նը, Սմբ. Խա չատ րյա նը, ո րո նք ա մեն կե րպ պա շտ պա նո ւմ է ին Հայաս տա նի շահե րը, չնայած սահ մա նայի ն ՝ տա րածքային, գո րծ նա կան բազ մա թիվ սկըզբո ւն քային տա րա ձայ նու թյո ւն նե րին, նվիր ված ու սկզ բո ւն քային կեց ված քի խո սո ւն վկայու թյո ւն է 1919 թ. սեպտեմ բե րի 17-ին Թիֆ լի սո ւմ կայա ցած հայ-վ րա ցա կան հեր թա կան խո րհըրդա ժո ղո վի ժա մա նակ վրա ցա կան կողմի տա րած քային հա վակ նոտ պա հանջ նե րին հայ կա կան կա ռա վա րա կան պատ վի րա կու թյան ղե կա վար Ստ. Մամի կո նյա նի պա տաս խա նը. « Հո ղային հար ցը չպէ տք է կա պել տն տե սա կան հար ցի հետ. հո ղային հար ցե րը քա ղաքա կան հար ցեր են եւ զի ջու մը այս ասպա րէ զո ւմ կա րող է լի նել մի այն բարձ րա գույն կար գի քա ղա քա կան պատճառ նե րով: Վա գոն նե րի ու շո գե շարժե րի փո խա րէն հող չի կա րե լի զի ջել »:(« Հայաս տա նի Հան րա պե տու թի ւն », Ս. Վ րա ցե ան, Թեհ րան, 1982 թ., էջ 348): Հայաս տա նի Հան րա պե տու թյան միջազ գային ճա նաչ մա նը և դի վա նա գիտա կան հա րա բե րու թյո ւն նե րի ընդլայն մա նը նպաս տո ւմ է հատ կա պես
2( 22) 2013
95