"MENQ" (We) magazine. 22 | Page 74

բանակ
Համազասպ Սրվանձտյան Դրաստամատ Կանայան (Դրո)
գի»: Հայաս­տա­նի բնակ­չու­թյան ա­րա­
կան սե­ռի 16-43 տա­րե­կան­նե­րը հա­
մար­վո­ւմ էին զի­նա­պա­րտ:
1919-ի օ­գ ոս­տո­սի 7-ին հռ­չակ­վեց նոր
կա­ռա­վա­րու­թյո­ւն՝ Ա­լեք­սա­նդր Խա­
տիսյա­նի վար­չա­պե­տու­թյա­մբ: Ռազ­
մա­կան նա­խա­րար նշա­նակ­վեց գե­նե­
րալ-մայոր Քրիս­տա­փոր Ա­րա­րա­տյա­
նը: 1920-ի մայի­սի 5-ին տե­ղ ի ու­նե­ցավ
կա­ռա­վա­րու­թյան նոր փո­փո­խու­թյո­ւն,
ո­րը բո­լ շ­ևիկ­նե­րի մայի­սյան խժդ­ժու­
թյո­ւն­նե­րի պատ­ճառ էր: Վար ­չա­պետ
նշա­նակ­վեց Հա­մո Օ­հան­ջա­նյա­նը,
իսկ զին­վո­րա­կան և ներ­քին գոր­ծե­րի
նա­խա­րա­ր՝ Ռու­բեն Տեր-Մի­նա­սյա­նը:­
Եր­կի­րը պա­տե­րազ­մա­կան վի­ճա­
կո­ւմ էր, սեպ­տեմ­բե­րի 23-ին սկս­վեց
հայ-թո­ւր­քա­կան պա­տե­րազ­մը: Մի­
նչև 35 տա­րե­կան ե­րի­տա­սա­րդ­նե­րը զո­րա­կոչ­վե­ցին բա­նակ: Հոկ­տեմ­բե­
րի 30-ին թո­ւր­քե­րը գրա­վե­ցին Կար­
սը: Նոյեմ­բե­րի 23-ին հրա­ժա­րա­կան
տվեց Օ­հան­ջա­նյա­նի կա­բի­նե­տը: Նոր
վար­չա­պետ Վրա­ցյա­նը զին­վո­րա­կան
նա­խա­րար նշա­նա­կեց Դրաս­տա­մատ
Կա­նայա­նին:
Դեկ­տեմ­բե­րի 2-ին կնք­վեց Ա­լեք­
սա­նդրա­պո­լ ի պայ­մա­նա­գի­րը, ո­րով
հայե­րը հրա­ժար­վո­ւմ է­ին Սև­րի դաշ­
նագ­րից, պար­տա­վոր­վո­ւմ պա­հել ըն­
դա­մ ե­նը 1500 սվին զո­րա­բա­նակ:
Նույն օ­րը Եր­ևա­նո­ւմ կնք­վեց մեկ այլ
պայ­մա­նա­գիր, ո­րով պաշ­տո­նա­պես
կա­տար­վեց վար­չաձ­ևի փո­փո­խու­
թյուն, Հայաս­տա­նը հռ­չակ­վեց խոր­
հըր­դային:
Դեկ­տեմ­բե­րի 2-ի հա­մա­ձայ­նագ­րի
4-րդ կե­տով «հ­րամ­կազ­մը որ­ևէ պա­ տաս­խա­նատ­վու­թյո­ւն չի կրո­ւմ նա­
խա­խո­րհր­դային Հայաս­տա­նի բա­նա­
կի շար­քե­րո­ւմ կա­տա­րած գոր­ծո­ղու­
թյո­ւն­նե­րի հա­մար», սա­կայն շու­տով
սկս­վեց բռ­նու­թյո­ւն­նե­րի և զին­վո­րա­
կան­նե­րի աք­սո­րի հզոր ա­լ իք:
Դեկ­տեմ­բե­րի վեր­ջին բո­լ շ­ևիկ­նե­րը
հաշ­վա­ռե­ցին հայոց բա­նա­կի բո­լոր
սպա­նե­րին, նրան­ցից լա­վա­գ ույն 70-
ին աք­սո­րե­ցին Բա­քու: Դրա­նից հե­
տո, 1921 թվա­կա­նի հո­ւն­վա­րին, սառ­
նա­մա­նի­քի փաս­տը հաշ­վ ի չառ­նե­լով,
Ռու­սաս­տան աք­սոր­վե­ցին զո­րա­
վար­ներ Նա­զար­բե­կ յա­նը, Սի­լ ի­կ յա­
նը, Հախ­վեր­դ յա­նը և այլք: Ընդ­հա­նո­ւր
թվով նրա­նք 1400-ն է­ին: Ողջ մնա­
ցած սպա­նե­րի մի մա­սը հե­տա­գայո­ւմ
մտավ Կար­միր բա­նա­կի շար­քե­րը:­
Իշխան Հովսեփ Արղության
2 (22) 2013
74
Թ ովմաս Նազարբեկյան
Զորավար Սեպուհ (Արշակ Ներսիսյան)
Սուրեն Մելիքյան