մշակութային կ յանք
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՌԱՋԻՆ
ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԿՅԱՆՔԻ
ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ
անդրադարձը` Սեդա Գալստյանի
Մարտիրոս Սարյան. «Հայաստան» պաննո
Հայաստանի առաջին հանրապետությունը դարձավ ողջ
հայության հասարակական-քաղաքական և հոգևոր մշակու
թային կյանքի միավորման կենտրոնը:
Մշակութային մեծ ժառանգ ության տեր հայ ժողովուրդը
հնարավորություն էր ստացել զարգացնելու իր ունակու
թյուններն ազգային պետության օգնությամբ ու հովանավո
րությամբ: Հայաստանի անկախությունն օգնում էր կազմա
կերպելու ոչ միայն երկրի տնտեսական, սոցիա լ ական, այլև
մշակութային կյանքը: Անկախ պետականության վերական
գնումը հայրենիք վերադառնալու նպաստավոր պայմաններ
ստեղծեց հայ մտավորականության համար: Կառավարու
թյան հրավերով Հայաստան եկան և տեղում գործում էին
գիտության ու մշակույթի բազում գործիչներ` Ա. Թամանյան,
Մ. Սարյան, Ա. Սպենդիարյան, Թ. Թորամանյան, Հ. Աբե
լյան, Հ. Մանանդ յան, Լ. Շանթ և ուրիշներ: Նրանք լծվեցին
գիտակրթական գործի բարելավմանը, և կրթական-մշակու
թային պահանջների համար ձեռք առնվեցին լուրջ միջոց
ներ:
Դպրոցական համակարգը դարձավ երկաստիճան ` տարրա
կան և միջնակարգ: Արդեն 1920 թ. Երևանի, Կարսի, Ալեք
2 (22) 2013
52
սանդրապոլ ի, Էջմիածնի, Լոռիի-Փամբակ, Իջևանի և Նոր
Բայազետի ու Զանգեզուրի գավառներում գործում էին 450
տարրական և 20 միջնակարգ դպրոցներ: Կարևոր երևույթ
էր համալսարանի հիմնադրումը` 1919 թ., որի հանդիսա
վոր բացումը կայացավ 1920 թ. հունվարին: Սկզբում պա
րապմունքներն անցկացվում էին Ալեքսանդրապոլում, իսկ
1920/21 ուսումնական տարվա