օրենքներ
Ըն դո ւն ված օ րե նք նե ր
1919 թ. դե կտ. 26-ին Խո րհր դա րա նի փոխ նա խա գահ Լ. Շան թի վա վե րաց մա մբ հաս տատ վեց « Պե տա կան լեզ վի մասին » օ րեն քը, ո րով հայե րե նը հայ տա րար վեց Հայաս տա նի Հան րա պե տու թյան պե տա կան լե զո ւն:
1920 թ. հու նի սի 10-ին ՀՀ կա ռա վա րու թյու նը հաս տա տեց ՀՀ Խո րհր դա րա նի ՝ հու նի սի 5-ին ըն դու նա ծ ՝ Ան կա խության փո խա ռու թյան մա սին օ րեն քը. « Հայաս տա նի Հան րա պե տու թե ան ար դիւ նա բե րա կան ու ժե րը եւ տն տե սու թիւ նը վերա կա նգ նե լու եւ Հան րա պե տու թե ան թղ թադ րամ նե րի ֆո նդն ա պա հո վե լու նպա տա կով կն քել 20 մի լի ոն ա մե րի կե ան դո լարի ան ւա նա կան գու մա րի պե տա կան փո խա ռու թի ւն 6 տո կո սով:...»
1920 թ. մայի սի 8-ին հաս տատ վո ւմ է « Գլ խա վոր ճար տա րա պե տի վար չու թյու նը, խնա մա տա րու թյան նա խա րա րությա նը կի ց ՝ Ալ. Թա մա նյա նի ղե կա վա րու թյա նբ »: Դե ռևս ապ րի լին Եր ևա նի հա տա կա գծ ման և կա ռու ցա պատ ման հա մար հատ կաց վել էր 22904950 ռ. վա րկ, և այդ շր ջա նո ւմ էլ Թա մա նյա նը կազ մեց Եր ևա նի զար գաց ման ա ռա ջին գլ խա վոր հա տակա գի ծը:
Հու լի սի 5-ին հաս տատ վեց ՀՀ քա ղա քա ցի ու թյան մա սին օ րեն քը. « Հայաս տա նի Հան րա պե տու թե ան քա ղա քա ցի է ճա նաչ ւո ւմ ա մէն մի նախ կին ռու սա եւ տաճ կահ պա տակ, ո րը սոյն օ րէն քի հրա տա րակ ման ժա մա նակ ապ րո ւմ է Մի ա ցե ալ Հայաս տա նի սահ ման նե րո ւմ: ծա նօ թու թի ւն 1. Հայ կա կան ծա գո ւմ ու նե ցող զի նա պա րտ տղա մար դիկ կա րող են հրա ժար ւել Հ. Հան րա պե տու թե ան հպատա կու թի ւն ըն դու նե լո ւց մի այն զին ւո րա կան ծա ռայու թիւ նը ա ւար տե լո ւց եւ կամ նրա նից ա զատ ւե լո ւց յե տոյ: Հայաս տա նի Հան րա պե տու թե ան հպա տակ են ճա նաչ ւո ւմ հայ կա կան ծա գո ւմ ու նե ցող այն ան ձի նք, ո րո նք ծն ւած են Մի ա- ցե ալ Հայաս տա նի տե րի տո րի այո ւմ, բայց այժմ ապ րո ւմ են Հայաս տա նի սահ ման նե րից դո ւրս: Բո լոր հայ ծա գո ւմ ու նե ցող օ տար պե տու թե ա նց հպա տակ նե րը եւ կամ այդ պե տու թե ա նց քա ղա քա ցի ու թի ւն ձե ռք բե րող ները ի րա ւո ւնք ու նեն ի րե նց եւ կամ ի րե նց ոչ չա փա հաս ե րե խա նե րի ա նու նից սոյն օ րեն քի հրա տա րա կու մից հի նգ տար ւայ ըն թաց քո ւմ յայ տա րա րե լու ի րե նց Հայաս տա նի Հան րա պե տու թե ան քա ղա քա ցի ու թի ւն ըն դու նե լու մա սի ն ՝ ներ կայաց նե լով այս առ թիւ հա մա պա տաս խան յայ տա րա րու թի ւն եր կու պե տու թի ւն նե րի ձե ռն հաս հաս տա տու թե ա նց »:
1919 թ. սեպ տեմ բե րին քն նա րկ վեց և հաս տատ վեց « ՀՀ տա րած քո ւմ եր դո ւե ալ ա տե նա կալ նե րի դա տա րան մտց նե լու մա սին » օ րի նա գի ծը:
1920 թ. հո ւն վա րի 3-ին ըն դո ւն վեց օ րե նք ՝ ե կե ղե ցին պե տու թյու նից ան ջա տե լու մա սին:
1920 թ. ապ րի լի 3-ին հաս տատ ված օ րի նագ ծով Հայոց հոգ ևոր ու սո ւմ նա կա ն հաս տա տու թյո ւն նե րը և ծխա կան-ե կե ղե ցա կան դպ րոց նե րն աշ խար հա կա նաց վո ւմ ու պե տա կա նաց վո ւմ է ին: Այդ նույն օ րի նագ ծով հայ տա րար վո ւմ է խղ ճի ա զա տու թյո ւն, և պա հա նջ դր վո ւմ ՝ դպ րո ցը հե ռու պա հել քա ղա քա կա նու թյունից:
1919 թ. դեկ տեմ բե րին Խո րհր դա րա նի ո րոշ մա մբ ՀՀ կա ռա վա րու թյո ւնն Ա խալ քա լա քի հայ ազ գաբ նակ չու թյա նը հատ կաց րեց 10 մլն ռ. վա րկ, իսկ 1920 թ. փե տր վա րին երկ րի օգ նու թյան ֆոն դից նույն բնակ չու թյա նը հատ կաց վեց 30 հազ. փո ւթ հա ցա հա տի կի սեր մա ցու:
1920 թ. մար տին ՆԳ նա խա րա րու թյու նո ւմ կազ մա վոր վել էր Ներ գաղ թի հա նձ նա ժո ղո վ ՝ դե պի Եր կիր արևմ տա հայության ներ գաղ թը կազ մա կեր պե լու հա մար:
1920 թ. մար տի 1-ի օ րեն քով ար դա րա դա տու թյան նա խա րա րու թյան դի վա նին կից ստե ղծ վո ւմ է արևմ տա հայ ի րա վագի տու թյան բա ժին, ո րը մաս նակ ցե լու էր ՀՀ մշակ վող օ րե նսդ րու թյան մեջ հա մա պա տաս խան փո փո խու թյո ւն ներ մտց նե լո ւն ՝ հաշ վի առ նե լով արևմ տա հայ հատ վա ծի ըն տա նե կան, ժա ռան գա կան և կյան քի այլ ա ռա նձ նա հատ կու թյո ւն ներ:
2( 22) 2013
29