խորհրդանշաններ
« … Ո ՜ չ, քա նի Հայոց ե ռա գույ նը ապ րո ւմ է Հայ ժողո վր դի սր տո ւմ, մեր հայ րե նի քը թշո ւառ չէ, ոչ էլ ան տէ ր …» Սիմոն Վրա ցե ա ն
« ՀՅ Դաշնակցութեան պատմութեան թանգարան » հիմնադրամ
Պե տա կան խո րհր դան շան նե րը, պատ մա կան ո րո շա կի հատվա ծից սկ սած, ձե ռք են բե րո ւմ և ի րե նց մեջ ամ փո փո ւմ ազգային ան կա խու թյու նը, իսկ ո րո շա կի պատ մա կան զար գացո ւմ նե րի հետ ևան քով, ին չու չէ, նաև ազ գային ինք նու թյո ւնն ու ինք նա գի տակ ցու թյու նը խո րհր դան շող ի մա ստ ու գա ղափար: Այդ պի սին է ին Հայաս տա նի ա ռա ջին հան րա պե տության պե տա կան խո րհր դան շան նե րը, ո րո նք հայի դա րա վոր ե րա զան քի` ազ գային ան կախ պե տա կա նու թյան վե րա կանգըն ման առ հա վատ չյան է ին: Իսկ ազ գային ան կախ պե տակա նու թյան կո րս տից հե տո սո սկ ան ցյա լի թա նկ մա սո ւնք ներ չէ ին, այլ, հատ կա պես աշ խար հաս փյո ւռ հայու թյան հա մար, ազ գային ինք նու թյու նը փաս տող, ազ գային ինք նա գի տակցու թյան պահ պան մա նը նպաս տող թա նկ ազ գային ար ժեքներ: Պե տա կան ազ գային խո րհր դան շան նե րն արժ ևո րե լը, դրա նց նկատ մա մբ հայ մար դու հա վա տար մու թյան վե րա բեր մո ւնքը ձևա վոր վեց ա րագ, ինք նա բո ւխ` ան կա խու թյան ա ռա ջին իսկ օ րե րի ց ՝ մի ա հյո ւս վե լով պե տա կա նու թյան գա ղա փա րի հետ: Ազ գային ինք նա գի տակ ցու թյան արթ նա ցո ւմն ան շըրջե լի գոր ծը թաց էր և վե րա բեր վո ւմ էր հայ հա սա րա կու թյան բո լոր շեր տե րին, կրո ւմ էր հա մազ գային բնույթ ։ Այս ա ռու մով բնու թագ րա կան է Հայաս տա նի ան կա խու թյան երկ րո րդ տարե դար ձի տո նա կա տա րու թյան նկա րագ րու թյու նը. « 1920թ. Մայիս 28 էր … Վաղ ա ռա ւօ տից քա ղա քը( Եր ևա նը – Ա. Ա.) զար դա րո ւել էր ան հա մար դրօ շակ նե րով եւ գոյնզ գոյն գորգե րով ու կար պետ նե րո վ ։ Ա ռա ւո տից մին չեւ ե րե կոյ տե ղի ու նե ցան ժո ղո վր դա կան հա ւա քոյթ ներ, զօ րա հան դէս, զօր քի, ա րի նե րի, ա շա կե րտ նե րի, ար հես տակ ցա կան մի ու թի ւն նե րի թա փօր ներ եւ ա մէն տե սակ ու րա խու թի ւն նե ր ։ Բայց ա մե նէն յու զի չը եւ ան մո ռա նա լին հան րա պե տու թե ան մաղ թա նքն էր, մայ րա քա ղա քի կե նտ րո նա կան հրա պա րակի վրայ, խո րհր դա րա նի ու կա ռա վա րու թե ան ան դամ ների, բա նա կի բա րձր հրա մա նա տա րու թե ան, դես պան նե րի եւ օ տար հիւ րե րի, խո ւռ նամ բոխ բազ մու թե ան ներ կայու թե ա մբ ՝ Ա մե նայն Հայոց Կա թո ղի կոս Գէ ո րգ Ե. Ի նա խա գա հու թեան տա կ ։ … Ի րար կո ղք-կող քի կա նգ նած է ին խո րհր դա րա նի նախա գա հը, Հայոց բա նա կի սպա րա պե տը, Ա մե նայն Հայոց Կա թո ղի կո սը ։ Իմ ու շադ րու թիւ նը յատ կա պէս գրա ւո ւմ էր Կա թո ղի կո սի դէմքը ՝ եր կար, սպի տակ մօ րու քով զար դա րո ւա ծ ։ Ա մէն ան գամ, երբ դպիր նե րը եր գո ւմ է ին « Եւ զՀան րա պե տու թի ւն Հայաս տան Աշ խար հի » Կա թո ղի կո սի դէմ քը կար ծես պայ ծա ռա նո ւմ էր ։ Հայե աց քը ուղ ղո ւած Պա րէ տի դրօ շա զա րդ շէն քի գլ խին ծածա նո ւող ե ռա գոյ նի ն ՝ նա չէր նկա տո ւմ աչ քե րից հո սող ար ցուն քը, որ կա թիլ-կա թիլ սա հո ւմ էր մօ րո ւքն ի վա ր …»: Պե տա կան խո րհր դան շան նե րից ա ռա վել մեծ դեր հատ կացվեց Հայաս տա նի Հան րա պե տու թյան դրո շին` Ե ռա գույ նին: Նույ նի սկ Հայաս տա նի Հան րա պե տու թյան` բո լշ ևի կյան բռնա զավ թու մից հե տո ՝ այդ վտան գա վոր ու դժն դակ օ րե րին,
2( 22) 2013
27 27