"MENQ" (We) magazine. 22 | Page 106

կրթություն
Հայաստանի համալսարանի առաջին ռեկտոր (1919-1920 թթ.), պրոֆեսոր ՅուրիՂամբարյանը
ձել էր ան­հրա­ժեշ­տու­թյո­ւն: Հան­րային
կր­թու­թյան նա­խա­րա­րու­թյան նա­խա­
ձեռ­նու­թյա­մբ ՀՀ Խո­րհր­դա­րա­նը 1919
թ. մայի­սի 16-ին ո­րո­շո­ւմ է ըն­դ ու­նո­ւմ
Հայաս­տա­նի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րան
հիմ­նե­լու մա­սին: Ն.Աղ ­բա­լ յա­նը կազ­
մա­վո­րո­ւմ է հա­տո­ւկ հա­նձ­նա­խո­ւմբ՝
Փա­րի­զ ի ռու­սա­կան ա­զատ հա­մալ­սա­
րա­նի ու­սո­ւց­չա­պետ, ճա­նաչ­ված գիտ­
նա­կան Յու­րի Ղամ­բա­րյա­նի գլ­խա­վո­
րու­թյա­մբ: Վեր­ջի­նս, իր հեր­թին, բաց­վե­
լիք հա­մալ­սա­րա­նի ծրա­գի­րը մշա­կե­լու
հա­մար, հրա­վ ի­րո­ւմ է հայ և ռո­ւս գիտ­
նա­կան­նե­րի: Եր­ևա­նո­ւմ հա­մա­պա­
տաս­խան շե­նք չգտ­նե­լու պատ­ճա­ռով
հա­մալ­սա­րա­նը ժա­մա­նա­կա­վո­րա­պես
բաց­վո­ւմ է Ա­լեք­սա­նդ­րա­պո­լո­ւմ՝ մե­կ՝
պատ­մա­լեզ­վագ­րա­կան
բա­ժան­մո­ւն­
քով, 262-ից ա­վե­լ ի ու­սա­նող­նե­րով ու 9
հայտ­նի գիտ­նա­կան­նե­րից բաղ­կա­ցած
դա­սա­խո­սա­կան կազ­մով (Հ. Մա­նան­
դյան, Ս.­Մալ­խա­սյա­նց, Մ.Ա­բե­ղ յան, Ս.
Տիգ­րա­նյան, Գա­րե­գին եպ. Հով­սե­փյան,
Մ.եպ.­Մավ­սի­սյան,
Գ.­Ղա­փան­ցյան,
Աշ­խա­րհ­բեկ Քա­լան­թար): Բա­ցու­մը
կա­տար­վեց 1920 թ. հո­ւն­վա­րի 31-ին
մեծ հան­դի­սա­վո­րու­թյա­մբ՝ Հայաս­տա­
2 (22) 2013
106
նի Խո­րհր­դա­րա­նի ու Կա­ռա­վա­րու­
թյան ան­դամ­նե­րի, Թիֆ­լ ի­սից հա­տո­ւկ
գնաց­քով ժա­մա­նած օ­տար հյու­րե­րի,
դի­վա­նա­գի­տա­կան ու ռազ­մա­կան ներ­
կայա­ցու­ցիչ­նե­րի,
մտա­վո­րա­կա­նու­
թյան և բազ­մա­թիվ այլ հի­ա­վ ի­րյալ­նե­րի
մաս­նակ­ցու­թյա­մբ: Խան­դա­վա­ռու­թյու­
նը ժո­ղո­վ ր­դի մեջ այն­քան մեծ էր, որ
մի­ջո­ցա­ռու­մը քա­ղա­քո­ւմ վե­րած­վո­ւմ է
հա­մա­ժո­ղո­վ ր­դա­կան տո­նա­խմ­բու­թյան:
Նա­խա­տես­ված էր, որ հա­ջո­րդ տա­րի
հա­մալ­սա­րա­նը պե­տք է գոր­ծեր լրիվ
կազ­մով, և հա­ջո­րդ ու­սո­ւմ­նա­կան տար­
վա հա­մար ար­դեն ար­ձա­նա­գր­վել է­ին
մեծ թվով նոր դա­սա­խոս­ներ ու մոտ 400
ու­սա­նող-nւ­սա­նո­ղու­հի­ներ:
Սա­կայն
1920թ. դեկ­տեմ­բե­րին Եր­ևա­նի հա­մալ­
սա­րա­նը դա­դա­րո­ւմ է գոր­ծե­լո­ւց և վե­
րա­բաց­վո­ւմ մի­այն 1923 թ.:­
Ե­րկ­րո­ւմ ան­գրա­գի­տու­թյան վե­րաց­
ման ուղ­ղու­թյա­մբ կա­ռա­վա­րու­թյան
քայ­լե­րը շա­րու­նակ­վե­ցին նաև 1920թ.:
Ըն­դ ո­ւն­վո­ւմ է օ­րե­նք՝ ե­կե­ղե­ցին պե­տու­
թյու­նից ան­ջա­տե­լու մա­սին, ո­րից հե­տո
հաս­տատ­վո­ւմ է ե­կե­ղե­ցա­կան-ծ­խա­կան
դպրոց­նե­րն աշ­խար­հա­կա­նաց­նե­լու և
պե­տա­կա­նաց­նե­լու մա­սին օ­րի­նա­գի­ծը:
­ ո­ւն­վա­րի 5-ին ըն­դ ո­ւն­ված օ­րեն­քով
Հ
հիմն­վո­ւմ է­ին դա­սըն­թաց­ներ. ան­գրա­
գետ հա­սա­կա­վոր­նե­րի, թեր­վա­րժ (կի­
սագ­րա­գետ) հա­սա­կա­վոր­նե­րի հա­մար
և ժո­ղո­վ ր­դա­կան հա­մալ­սա­րան­նե­ր՝
գրա­գետ հա­սա­կա­վոր­նե­րի հա­մար:
1920 թ. հո­ւն­վա­րի 8-ին, դար­ձյալ Ն.Աղ­
բա­լ յա­նի օ­րե­նսդ­րա