ODKRYWANIE
UKRYTYCH HISTORII
EHRI
Naszym przedmiotem zainteresowania jest czarno-biała fotografia widoczna poniżej, przedstawiająca grupę więźniów ubranych w charakterystyczne pasiaste ubrania nazistowskich obozów koncentracyjnych, idących wzdłuż ogrodzenia z drutu kolczastego. Na zdjęciu w czwartym rzędzie od przodu znajduje się kobieta, zakreślona na żółto. Kobieta nazywa się Suzana Schossberger (Šosberger), a zdjęcie zostało zrobione przez radzieckiego oficera wojskowego po wyzwoleniu Auschwitz
w styczniu 1945 roku. Jej syn Mirko Stefanović pamięta, że jego matka trzymała to zdjęcie nieoprawione i odwrócone na półce w salonie. Mirko wspomina, że nigdy nie rozmawiał ze swoją matką o jej uwięzieniu w Auschwitz, mimo że ona nigdy nie próbowała ukrywać ani swoich przeżyć ani swojego wytatuowanego numeru więźniarskiego.
Zdjęcie zwróciło uwagę dr Dory Komnenović, naszego gościa w tym odcinku podcastu, po apelu ogłoszonym przez społeczność żydowską Nowego Sadu
w ramach przygotowań do warsztatów „Podstawy archiwów: Praktyczne warsztaty dla mikroarchiwów”. Warsztaty te były jednymi z kilku warsztatów EHRI dla mikroarchiwów zorganizowanych przez Niemieckie Archiwa Federalne i innych partnerów EHRI. Mirko odpowiedział na ten apel niemal natychmiast i przekazał niezwykłą fotografię swojej matki. Zrobił to, jak wyjaśnia w swoim świadectwie, które słyszymy w odcinku, ze względu na odpowiedzialność, jaką czuje jako część pokolenia dzieci ocalałych, aby pomóc zachować pamięć o Holokauście dla przyszłych pokoleń. Zdjęcie jest ważne nie tylko ze względu na tematykę, ale również dlatego, że stanowi trudny pierwszy krok
w kierunku budowania relacji
z nietradycyjnymi archiwami. W dalszej wymianie zdań Dory z Mirko, Dora dowiedziała się również o ustnym świadectwie, które matka Mirko złożyła
w Yad Vashem w latach 90. Mirko wyjaśnił, że wysłuchał świadectwa matki dopiero po jej śmierci i że nie czuł się komfortowo, dzieląc się nim. Podkreśla to złożoną
i emocjonalnie nacechowaną naturę zbierania takich materiałów archiwalnych od osób i krewnych ocalałych.
Suzana Schossberger urodziła się
i mieszkała w Nowym Sadzie w Serbii. Była współwłaścicielką fabryki dzianin, gdy
w kwietniu 1944 roku została deportowana do Auschwitz wraz ze swoim synem
w wieku niemowlęcym Andriją Schossbergerem i ojcem Mirko Erdešem. Andrija i Mirko zostali wysłani do komór gazowych zaraz po przybyciu
i zamordowani. Jej mąż, Tibor Schossberger, zmarł na tyfus jako jeniec wojenny.
Suzanna została wybrana przez Mengele jako przedmiot eksperymentów. Przez kilka miesięcy przebywała w szpitalu i była poddawana niewyobrażalnym okropnościom, zanim uciekła do szerszych baraków, gdzie udało jej się pozostać do wyzwolenia obozu przez żołnierzy radzieckich w styczniu 1945 roku.
Goście:
Dr Dora Komnenovic jest współpracownikiem naukowym w Leibniz Centre for Contemporary History (Centrum Historii Współczesnej) w Poczdamie i pracownikiem Federal Archives (Archiwów Federalnych)/Stasi Records Archive (Archiwum Dokumentacji) w Berlinie. Gospodarzem podcastu jest Katharina Freise.
Odcinka można wysłuchać na Buzzsprout, Spotify, Apple Podcasts, Podcast Addict
W ostatnim odcinku trzeciej serii podcastu EHRI nabieramy dystansu, aby przyjrzeć się mikroarchiwom w bardziej ogólnym sensie. Jednakże trzymając się naszego tematu, skupiamy się również na przedmiocie, który uczy nas więcej o Holokauście. Przedmiocie, który reprezentuje zarówno bogactwo źródeł, jakie można znaleźć w mikroarchiwach, jak
i wyzwania, z jakimi mierzą się osoby z nimi pracujące.
22