Memoria [PL] Nr 81 | Page 10

Z kolei Matylda Linert urodziła się 28 stycznia 1917 r. w Komorowicach Krakowskich

w rodzinie chłopskiej, była córką Konstantego Pikonia i Tekli Pikoń z d. Pyś. Od lat najmłodszych wychowywana w duchu katolickim i kulcie ciężkiej pracy na roli,

a zarazem w głębokiej świadomości patriotycznej, naukę rozpoczęła w 1923 r.

w pięcioklasowej miejscowej Szkole Powszechnej w Komorowicach Krakowskich.

W latach 1931-1933 uczęszczała do Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego im. Św. Hildegardy w Białej, po czym przeniosła się do Państwowego Seminarium Nauczycielskiego im. Królowej Jadwigi

w Kętach, gdzie w 1936 r. zdała maturę. Pracę zawodową nauczyciela początkowo

w niepełnym wymiarze godzin podjęła

1 września 1937 r. w Szkole Powszechnej

w Komorowicach Krakowskich.

Równolegle w latach nauki w szkole średniej uczestniczyła od 6 czerwca do 5 lipca 1935 r. w kursie zorganizowanym przez Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego

i Przysposobienia Wojskowego w Garczynie

w okolicach Kartuz. Okoliczności uczestnictwa w nim tak wspominała: „Rodzice nie chcieli mnie puścić, więc cały rok oszczędzałam (10 zł) i obrabiałam chusteczki szydełkiem. Powiedziałam, że zostałam wytypowana przez szkołę i to bezpłatnie. Pochodziłam ze wsi, gdzie dziewczynki nie kształcono, ale przeznaczano do życia w rodzinie. W domu

w czasie wakacji musiałam pracować na roli.5”.

Zafascynowana atmosferą panującą w trakcie trwania obozu PWK, w kolejnym roku uczestniczyła w kursie instruktorskim III stopnia na obozie zorganizowanym w ramach centralnego szkolenia prowadzonego przez Organizację Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju i otrzymała uprawnienia instruktora powiatowego Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego oraz legitymację nr 308. Kontynuując swoje zainteresowania dla obronności kraju, latem 1936 r. ukończyła dodatkowo ogólnowojskowy kurs II stopnia Przysposobienia Wojskowego

i otrzymała stopień oficerski „Przewodnika” wraz z legitymacją nr 133, wydaną 15 września 1936 r. przez Powiatową Komendę Przysposobienia Wojskowego w Białej 3. Pułku Strzelców Podhalańskich. Z tego też tytułu

w latach 1936-1939, jako instruktorka Przysposobienia Wojskowego Kobiet, prowadziła szkolenie istniejącego

w Seminarium dla Przedszkolanek hufca PWK, którego była komendantką. Podobne szkolenie prowadziła w Szkole Zawodowej Kroju i Szycia w Białej, gdzie przeprowadzała przeciwgazowe ćwiczenia obronne i niesienia pierwszej pomocy. Dalsze szkolenia prowadziła

w miesiącach wakacyjnych na obozach

w Garczynie, Redłowie koło Gdyni i w 1938 r.

w Spale koło Warszawy. Równocześnie w rok przed wybuchem wojny współorganizowała koncentrację hufca w Istebnej.

Światło na tajemnicę jej okupacyjnego zaangażowania w działalność PWK rzucają spisane 5 listopada 1974 r. jej wspomnienia: „Musztra wyrobiła we mnie postawę żołnierską, śmiałość i energię w wypowiadaniu się. Pozbyłam się nieśmiałości i lęku,

a nabrałam wiary w siebie i chęć naśladowania i imponowania innym swoimi czynami

i poświęceniem się dla drugich”6. W tym jej ostatnim stwierdzeniu zdaje się tkwić odpowiedź dotycząca potrzeby jej nieustannego działania na rzecz potrzebujących, bez względu na niesprzyjające okoliczności i własne bezpieczeństwo. Równocześnie odpowiadając na pytanie dotyczące tego, jak ocenia wpływ PWK na kształtowanie jej osobowości, nieco dalej odnotowała: „Wzniecał we mnie poczucie własnej wartości i pozbyłam się uczucia niższości”.

W miesiącach poprzedzających wybuch II wojny światowej, w sierpniu 1939 r., współuczestniczyła w ramach Przysposobienia Wojskowego Kobiet w Białej

w przygotowywaniach wiecu „Pogotowia” pod komendą szefowej PWK Elżbiety Zawadzkiej ps. „Zo”. Dlatego też z chwilą wybuchu wojny w ramach Pogotowia Społecznego PWK, przydzielona została do pomocniczej służby wojskowej i otrzymała rozkaz udzielania pomocy przy ewakuacji ludności cywilnej

w Komorowicach. Po wojnie Elżbieta Zawadzka w wystawionej jej opinii pisała: „Na mój rozkaz pozostała w Komorowicach po wkroczeniu Niemców. Od XI 39 do XII 40 była członkinią śląskiej konspiracyjnej sieci PWK, kierowanej przeze mnie na rozkaz Janiny Karaś, szefa O V-K. [Skrót dotyczy Oddziału V-K Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej]. Pełniąc wówczas równocześnie funkcję szefa łączności K-dy Podokręgu Zagłębie SZP/ZWZ [Służba Zwycięstwu Polski / Związku Walki Zbrojnej], a potem szefa łączności konsp. K. O. Śląsk, pozostawałam z «Matyldą» w kontakcie pośrednim. Była ona czynna w pomocy społecznej i przerzutach ludzi «spalonych» do GG (Generalnej Guberni)” [Oświadczenie Świadka Elżbiety Zawadzkiej z 29 X 1987 r. znajdujące się w Teczce Matyldy Pikoń zam. Linert nr 269/WSK, s. 40-41. Zbiory Archiwum Fundacji Generałowej Elżbiety Zawadzkiej. Archiwum Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej].

Pozostając na miejscu w domu rodzinnym,

z czasem otrzymała ze strony komendantki PWK Elżbiety Zawadzkiej polecenie utajnić się, z nikim nie korespondować i pracować na szkodę okupanta bez niczyich rozkazów

i poleceń. Do tzw. Arbeitsamtu (Biura pracy) mimo obowiązku nie zgłosiła się i pozostawała w domu, pomagając rodzicom w pracy na roli

i w opiece nad młodszym rodzeństwem, dwoma braćmi: Stanisławem i Kazimierzem oraz najmłodszą siostrą Genowefą. Z chwilą śmierci matki 5 maja 1940 r., na niej spoczął obowiązek prowadzenia gospodarstwa domowego, ponieważ ojciec Konstanty pracował na kolei jako konduktor.

W czasie okupacji początkowo do grudnia 1940 r. do jej obowiązków należało udzielanie w ramach kierowanej przez Janinę Karaś, pomocy w przerzutach ludności „spalonej”

z terenu Śląska do Generalnego Gubernatorstwa. Następnie podjęła zgodnie z wykształceniem próbę organizacji tajnego nauczania, które

w Komorowicach początkowo w świetle jej relacji odbywało się od listopada do grudnia 1939 r., po czym zostało zlikwidowane.

W efekcie z własnej inicjatywy od marca 1940 r. do grudnia 1942 r. prowadziła dla około 20 dzieci w wieku od 8 do 11 lat tajne nauczanie, które na terenie Komorowic w podobniej formie

w tym czasie prowadził jeszcze nauczyciel Józef Krawczyk. Zajęcia w jej domu rodzinnym odbywały się dwa razy w tygodniu

z zakresu rachowania, czytania i pisania,

a także biologii, geografii i historii.

5 Matylda Pikoń zam. Linert. Kwestionariusz w sprawie służby w PWK, z 5 listopada 1974 r. s. 11; Ankieta o pracy wychowawczej PWK, s. 2. Teczka Matyldy Pikoń zam. Linert nr 269, Zbiory Fundacji generał Elżbiety Zawadzkiej. Archiwum Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej. https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/201065/edition/202732 [Odczyt 22 maja 2024 r.].

6 Tamże, s. 11: https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/201065/edition/202732 [Odczyt 22 maja 2024 r.].