RZADKIE FOTOGRAFIE RZUCAJĄ NOWE ŚWIATŁO NA WYDARZENIA POGROMU LISTOPADOWEGO
Na prawie rok przed wybuchem drugiej wojny światowej, w dniach 9-10 listopada 1938 roku, nazistowscy zbrodniarze masowo plądrowali, podpalali i dewastowali żydowskie sklepy, zakłady i domostwa. W zaledwie kilka godzin podpalono i zniszczono około 1400 synagog. Obywateli żydowskich brutalnie atakowano i publicznie poniżano. 30 000 żydowskich mężczyzn zostało pojmanych i deportowanych do obozów koncentracyjnych. W pogromie listopadowym śmierć poniosło 92 Żydów.
Prezes Instytutu Yad Vashem, Dani Dayan, powiedział: „Patrzenie na obrazy upodlenia Żydów, na niszczenie ich domów, zakładów, a nawet synagog jest niezwykle trudne i niepokojące. Minęło już tak wiele lat, lecz naszym obowiązkiem wciąż pozostaje przekazywanie świadectwa tamtych okrucieństw. Fotografie te jasno ukazują prawdziwe intencje nazistów oraz zamierzone systemowe środki, jakie podejmowali, by wprowadzić w życie swój morderczy plan. Są one ważnym dowodem zbrodni, jakich dopuszczono się na europejskich Żydach. Kluczowym jest zachowanie tych fotografii oraz innych dokumentów z czasów Holokaustu oraz przechowywanie ich w Instytucie Yad Vashem już na zawsze. Będą one stanowić wieczne świadectwo nawet wtedy, gdy nie będzie już wśród nas żadnych naocznych świadków tamtych dni i ukażą przyszłym pokoleniom z Izraela i z całego świata konkretne historie żydowskich ofiar”.
Album przez wiele lat znajdował się w USA, w domu amerykańskiego żołnierza żydowskiego pochodzenia, który w czasie drugiej wojny światowej odbywał w Niemczech służbę w kontrwywiadzie armii amerykańskiej. Były wojskowy nigdy nie opowiadał o tym, czego doświadczył podczas wojny. Gdy zmarł, jego córka Ann Leifer wraz ze swoimi dwiema córkami odnalazły album podczas sprzątania domu byłego żołnierza.
– Gdy otworzyłam ten album, miałam wrażenie, że wypala mi on dziurę w dłoniach – powiedziała Elisheva Avital, wnuczka byłego żołnierza, opisując moment, gdy po raz pierwszy zetknęła się z przechowywanymi w albumie fotografiami.
Rodzina Goldów zdecydowała się podarować rzeczony album Instytutowi Yad Vashem na rzecz projektu „Gathering the Fragments” (Zbierając Fragmenty), w ramach którego kolekcjonowane są przedmioty osobiste pozyskane od Ocalonych z Holokaustu oraz ich spadkobierców oraz odnoszące się do tamtych czasów.
Album dotarł do Izraela dzięki wsparciu członka rodziny rabina Yehoshua Fass, Współzałożyciela i Dyrektora Wykonawczego organizacji Nefesh B'Nefesh. Zdjęcia zostały wykonane przez dwóch nazistowskich fotografów podczas pogromu w Norymberdze oraz pobliskim mieście Fürth.
Na pierwszych stronach albumu znajdują się zdjęcia splądrowanych domów żydowskich rodzin z okolicy. Następnie zawarto w nim fotografie Żydów w szlafrokach i piżamach – niektórzy z nich są ranni, inni nadal pozostają w łóżkach. To przykład klasycznych nazistowskich zdjęć propagandowych. Przewracając kolejne strony tego unikalnego albumu, zobaczymy także zdjęcia esesmanów gromadzących książki, zarówno świeckie, jak i religijne. To z nich formowano stosy, które później miały zostać spalone.
Kierownik Działu Fotografii Archiwum Yad Vashem, Jonathan Matthews, tłumaczy: „Niezwykle intymny charakter tych zdjęć pokazuje, że fotografowie stanowili integralną część prezentowanych zdarzeń. Sposób ich wykonania oraz pozostawanie w bliskim kontakcie ze sprawcami wskazują na wyraźny cel, jakim było udokumentowanie wydarzeń, które miały wtedy miejsce. Te unikalne zdjęcia uwidaczniają aspekty listopadowego pogromu, z których do tej pory nie zdawaliśmy sobie sprawy. Widzimy członków SS i SA dokonujących zbrodni – podpalających budynki, plądrujących żydowskie domy i zakłady oraz poniżających ludność żydowską. Wszystko to stanowi dowód, iż przedstawione osoby wykonywały odgórne rozkazy, a nie brały udział w spontanicznym zrywie rozsierdzonego tłumu, jak próbowano opisywać to, co zaszło w tamtych dniach”.
Celem tych unikalnych zdjęć jest przedstawienie uczestników zamieszek w akcji, a w tle ukazano obojętnych obserwatorów, którzy nie podejmują żadnych działań, by zatrzymać przemoc bądź bronić swoich żydowskich sąsiadów.
Instytut Yad Vashem otrzymał niedawno w darze nowy album fotograficzny zawierający rzadkie zdjęcia przedstawiające wydarzenia pogromu listopadowego z 1938 roku, nazwane przez nazistów „nocą kryształową”. Fotografie wykonane przez nazistowskich reporterów ukazują sceny z jednego konkretnego miejsca, lecz można je odnieść do masowych zniszczeń oraz ataku na społeczność żydowską przeprowadzonego w przeciągu dwóch dni na większości terytorium Niemiec oraz Austrii.
Yad Vashem