NAGRODA
YAD VASHEM
DLA KSIĄŻKI
DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
Międzynarodowa Szkoła Studiów nad Holokaustem działająca przy Yad Vashem ogłosiła zwyciężczynię Nagrody dla wyróżniającej się książki dla dzieci
i młodzieży poświęconej tematyce Holokaustu, a została nią Maya Klinger-Cohen, autorka publikacji The Photo that Saved Us (Zdjęcie, które nas ocaliło) wydanej przez Hakibbutz Hameuchad.
Yad Vashem
Od kilkudziesięciu już lat Yad Vashem przyznaje pisarzom z Izraela oraz innych krajów nagrody za wyjątkowy wkład w szerzenie świadomości w zakresie upamiętnienia Holokaustu, działalności edukacyjnej oraz badawczej.
Publikacja The Photo that Saved Us opowiada historię Moshego i Eli Mandil oraz ich dzieci, Gavry i Ireny. Przed wybuchem drugiej wojny światowej rodzina mieszkała w Jugosławii. Książka opisuje wstrząsające doświadczenie ucieczki z okupowanej przez Niemców Jugosławii oraz to, jak albańska muzułmańska rodzina o nazwisku Vesili uchroniła Mandilów przed okrucieństwami Holokaustu. W 2004 roku Yad Vashem przyznał rodzinie Vesili tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata za bezinteresowne ukrywanie podczas Holokaustu rodziny Mandil oraz innych żydowskich uchodźców z narażeniem własnego życia.
Zdaniem jury książka Mayi Klinger-Cohen „promuje wartości wychowawcze oraz przybliża dzieciom i młodzieży tematykę Holokaustu”.
– Książka ta jest nie tylko dobrze napisana, lecz także przedstawia tematykę Holokaustu w sposób, który nie onieśmiela czytelników, prezentując historię ucieczki rodziny, jak również stosunkowo nieznane zagadnienia związane z Holokaustem – powiedział Dr Yael Richler Friedman, Dyrektor Pedagogiczny Międzynarodowej Szkoły Yad Vashem. – Ma ona ogromny potencjał, by dotrzeć do serc wielu młodych czytelników.
Rodzina Mandil pochodziła z Jugosławii, gdzie Moshe prowadził doskonale prosperujący zakład fotograficzny. Gdy Niemcy najechali Jugosławię w kwietniu 1941 roku, cała rodzina uciekła do prowincji Kosowo, pozostającej wtedy pod kontrolą Włochów, gdzie Żydzi byli względnie chronieni. Pod koniec lata 1942 roku uchodźców przetransportowano w głąb terytorium kontrolowanego przez Włochów – do Albanii, zamieszkałej w większości przez ludność muzułmańską.
Moshe i Ela Mandil wraz z Gavrą i Ireną osiedlili się w Tiranie. Mandil, rozglądając się w poszukiwaniu lokalnych studiów fotograficznych, natknął się na miejsce prowadzone przez jednego ze swoich byłych praktykantów Neshada Prizerini. Prizerini nie tylko zaoferował Mandilowi pracę, lecz także przyjął go wraz z rodziną pod swój dach.
W zakładzie Mandil spotkał praktykanta Prizeriniego, siedemnastoletniego Refika Veseli, którego rodzice przysłali tam z wioski o nazwie Kruja, by chłopak uczył się zawodu fotografa. Po niemieckiej inwazji na Albanię Żydzi znaleźli się w niebezpiecznym położeniu, a Veseli zasugerował, by rodzina Mandilów przeniosła się do znajdującego się w górach domu jego rodziców. Veseli wraz z rodziną Mandilów wyruszyli mułami w długą podróż poprzez skały. Poruszali się bocznymi drogami, pod osłoną nocy, w dzień szukając schronienia w jaskiniach, w ten sposób ukrywając się przed niemieckimi żołnierzami.
Gdy Mandilowie wrócili po wojnie do Jugosławii, zamieszkali w Nowym Sadzie, a Moshe wrócił do działalności fotograficznej. Zaprosili Refika, by z nimi zamieszkał i kontynuował naukę zawodu fotografa. Pozostał on pod ich dachem do czasu, gdy rodzina wyemigrowała do Izraela, a później obydwie rodziny utrzymywały kontakt mimo dzielącego je dystansu.
W 1987 roku Gavra Mandil napisał do Yad Vashem i opowiedział swoją historię. Pisał, że czuł się zobowiązany, by, w imieniu wszystkich ocalonych w Albanii oddać hołd Albańczykom, a w szczególności tym, którzy uratowali jego rodzinę.
W grudniu 1987 roku Instytut Yad Vashem ogłosił Vesela i Fatimę Veseli wraz z synem Refikiem Sprawiedliwymi Wśród Narodów Świata. . Hamind i Xhemal Vessel otrzymali ten tytuł w maju 2004.
W najbliższej przyszłości w Instytucie Yad Vashem odbędzie się oficjalna ceremonia wręczenia nagrody Mayi Klinger-Cohen.