Studies). Wyznaczano w nich zupełnie nowe kierunki, podejmowano mniej oczywiste tematy, wykorzystywano nietypowe narzędzia badawcze i sięgano do dotychczas nierozpoznanych materiałów źródłowych. Jednakże przede wszystkim, Zagładzie Żydów zaczęto przyglądać się z różnych perspektyw poznawczych, nie pozostawiając jej tylko historykom. Organizatorzy konferencji przygotowując program, byli świadomi takiego stanu rzeczy. Dlatego też do współpracy, poza wybitnymi historykami (Omer Bartov, Audrey Kichelewski, Katarzyna Person) zaprosiliśmy także literaturoznawców (Roma Sendyka, Dorota Głowacka, Mindaugas Kvietkauskas), antropologów kultury i socjologów (Jackie Feldman, Éva Kovács, Daniel Levy), praktyków pamięci (Adam Karpel-Fronius, Lior Inbar).
Pogłębionym celem badawczym konferencji było z kolei omówienie wzajemnych zależności i napięć pojawiających się pomiędzy powszechną (globalną, ponadnarodową) skalą pamięci o Holokauście a pamięcią zakorzenioną w partykularnej przestrzeni
i kulturze doświadczenia historycznego (na szczeblu lokalnym, etnicznym, narodowym). Interesowały nas więc wzajemne wpływy pomiędzy różnymi skalami pamięci, w tym zarówno w zakresie wzajemnej inspiracji, jak
i koncepcyjnego nadużycia: stąd zadawane były pytania zarówno o ontologiczne (problematyka ta podjęta została w wystąpieniu Ewy Domańskiej, czy Katarzyny Mai Grzybowskiej), jak i fenomenologiczne (Piotr Cywiński, Jie-Hyin Lim) granice uniwersalizacji pamięci, jak również
o współczesne, międzynarodowe znaczenie mikrokontekstualizacji wspomnień (Omer Bartov, Johanna Lehr) o doświadczeniu Zagłady. Konteksty, w których zdecydowaliśmy się prowadzić dyskusję akademicką z jednej strony wynikały z faktu dostrzeżenia wpływu wspominanych powyżej procesów globalizacyjnych na poruszaną tematykę (podjęty został wątek ryzyka pogłębiającej się uniwersalizacji znaczenia wydarzenia Holokaustu, jak i ryzyka / szans wynikających ze wzmożonego wprowadzania mediów internetowych i wirtualnych do praktyk edukacyjnych; problematyka ta została poruszona m.in. w wykładach Jackie’ego Feldmana, Josefine Honke, Nastassya Ferns), a z drugiej był wyrazem coraz częściej postulowanej – i podzielanej przez organizatorów – potrzeby empirycznego zwrotu w badaniach nad Zagładą, a co za tym idzie ukazania nowatorskiego potencjału leżącego w źródłach lokalnych („nowatorskiego” zwłaszcza dla społeczności międzynarodowych, na co wskazywała
w swoim wystąpieniu uwagę Agnieszka Wierzcholska, Magda Heydel, Peter Davis, Marta Janczewska).
Tworząc program konferencji, chcieliśmy także zwrócić uwagę na etyczny wymiar poruszanej problematyki (zwłaszcza wobec wyzwań / kryzysów świata post-globalnego). Zestawienie dwóch perspektyw (lokalnej
i globalnej) uznajemy za istotne również dlatego, że dopiero poszerzona percepcja zdaje się umożliwiać przekroczenie paradygmatu Holokaustu jako „wydarzenia historycznego”, otwierając możliwości jego interpretacji w kontekście „antropologicznego doświadczenia”. A więc doświadczenia,
w którym to głosy ofiar / ocalałych i ich narracja (w tym: „lokalna” narracja historyczna, która w wielu przypadkach nie weszła do kanonu lektur studiów nad Zagładą, gdyż tworzona była w językach Europy Środkowowschodniej) mają miejsce centralne. Centralne również dla zrozumienia nieustannej potrzeby ochrony praw człowieka i wsłuchania się w głosy potrzebujących w XXI wieku (temat etycznej odpowiedzialności za studia / edukację holokaustową w dobie kryzysów współczesności pojawił się m.in. w wykładach Piotra Cywińskiego, Daniela Levy’ego, Olofa Bortza, Idy Richter czy Danielle Lucksted).
Holokaust: między perspektywą lokalną
i globalną. Program konferencji
Tegoroczna konferencja, która odbyła się w listopadzie 2020 r., była dla nas wydarzeniem symbolicznym z kilku powodów. Po pierwsze – poruszała fundamentalną dla misji ENRS (a jednocześnie wymagającą szczególnej wrażliwości badawczej) problematykę. Po drugie, stanowiła jubileuszową – 10. edycję projektu akademickiego Genealogie Pamięci.
W końcu, po raz pierwszy tak duże wydarzenie było organizowane było przez Sieć w formule on-line. Jednak to właśnie dzięki konieczności wprowadzenia nowych rozwiązań technologicznych, dziś możemy podzielić się z Państwem pełnym archiwum naszego wydarzenia na YouTube.