Memoria [PL] Nr 36 (09/2020) | Page 22

z nich o drugorzędnym znaczeniu udało mi się zauważyć.

Wilhelm Westrych, który zatrudnił Pileckiego w obozowej stolarni nie pełnił funkcji kapo, lecz vorarbeitera, czyli tzw. przodownika pracy. Nigdy przed pomieszczeniem obozowego gestapo nie ustawiały się kolejki więźniów, chętnych – jak bezkrytycznie Fairweather zacytował za byłym więźniem Konstantum Piekarskim - „sprzedać swoich towarzyszy” w wyniku donosów. Pilecki po ucieczce z KL Auschwitz nie chciał spotkać się z księdzem w Alwerni, do którego uciekinierzy trafili przez pomyłkę, lecz ich zamiarem było odszukać księdza w Porębie-Żegoty. Bolesław Kuczbara nie był dentystą obozowym, lecz tylko technikiem dentystycznym. Witold Pilecki w przeciwieństwie do Tomasza Serafińskiego, którego nazwiskiem posługiwał się w obozie, z kolei nie był inżynierem rolnikiem. Uciekinier z KL Auschwitz, Stanisław Jaster nigdy nie był sądzony przez Wojskowy Sąd Specjalny AK, chociaż najprawdopodobniej zginął z rąk żołnierzy polskiego podziemia. Dokładnych okoliczności aresztowania Pileckiego przez funkcjonariuszy UB w maju 1947 r. nie znamy, opis tego zdarzenia w książce Fairweathera jest fikcję literacką.

Zastrzeżenia może budzić jednolity układ bibliografii, bez podziału na źródła archiwalne, prasę, wspomnienia i pamiętniki i opracowania. Należy zwrócić także uwagę na to, że w bibliografii nie została wymieniona bardzo starannie opracowana książka Stanisława Kobieli „Ucieczka rtm. Witolda Pileckiego z KL Auschwitz do Bochni i Wiśnicza”, Bochnia 2018, której autora Jack Fairweather poznał osobiście na krótko przed jego śmiercią.

„Ochotnika” Jacka Fairweathera należy zaliczyć do literatury faktu (ang. non-fiction). W tej książce przedstawione są bowiem autentyczne postacie i wydarzenia, a ich opis oparty jest na bogato zebranym materiale historycznym, częściowo tylko zbeletryzowanym. Z powieści autor zaczerpnął technikę narracji i beletryzacji zdarzeń, z naukowymi tekstami zaś łączy jego opowieść rzeczowość narracji historycznej, która zawarta jest w dobrze przemyślanych i przejrzyście prezentowanych rozdziałach, opatrzonych bardzo dużą ilością przypisów. Pozwalają one czytelnikowi sprawdzić prawdziwość przedstawianych faktów, co dodatkowo potwierdzają noty biograficzne, opisywanych w niej osób i obszerna bibliografia, zawierająca opracowania i materiały źródłowe w językach: polskim, niemieckim i angielskim oraz sporadycznie po czesku i serbołużycku. Całość wzbogacona jest dużą ilością zdjęć, dokumentów, planów i wykresów, których książka Jacka Fairweathera zawiera ponad sto dwadzieścia. Napisana została przystępnym i barwnym językiem, przedstawiając obozowe losy Witolda Pileckiego na tle okupacji niemieckiej w Polsce, w połączeniu z działaniami Polskiego Państwa Podziemnego, chcącemu położyć kres Holokaustowi.

Przygotowywane jest tłumaczenia tej książki m.in. na niderlandzki, czeski, rosyjski, litewski, hiszpański i portugalski, co pozwala mieć nadzieję, że dzięki postaci Pileckiego opisanej przez utalentowanego biografa, jakim jest Jack Fairweather, czytelnicy z kolejnych krajów będą mieli okazję lepiej poznać historię KL Auschwitz. W sumie książka ta zostanie przetłumaczona na dwadzieścia pięć języków, w tym także na japoński.

Omawiana biografia Witolda Pileckiego stała się już międzynarodowym bestsellerem na rynku amerykańskim i brytyjskim. Napisana została z perspektywy badacza spoza polskiego kręgu kulturowego, stąd też jest tym bardziej cenna.

Mistrzowska opowieść brytyjskiego dziennikarza o Witoldzie Pileckim jest również dziełem literatury, niezwykle sugestywnie pokazującym zdolność człowieka w ekstremalnych warunkach obozowych do odwagi i poświęcenia.

Witold Pilecki z żoną i dziećmi