Artefakty z Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego na wystawie "Auschwitz" w Nowym Jorku
Noa Gutow-Ellis, Andrea Schnelzauer i Treva Walsh
Do połowy listopada wystawę Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko odwiedziło 125 000 osób, a Muzeum zadecydowało o jej przedłużeniu do 30 sierpnia 2020. Dzięki takiej liczbie zwiedzających prezentowane artefakty zyskują nowe znaczenie, szczególnie te ze zbiorów Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego, sięgające czasów pionierskiej działalności Dr Yaffy Eliach w Centrum Studiów nad Holocaustem.
Centrum Studiów nad Holocaustem utworzone przez Dr Eliach na Brooklynie w Nowym Jorku w 1974 to pierwsza amerykańska organizacja, której misją były studia nad Holocaustem. W 1990 roku Centrum połączyło się z Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego. Można w nim znaleźć bogate zbiory artefaktów i świadectw o szerokim zasięgu społecznym będące wynikiem pracy wybitnej uczonej Dr Eliach oraz jej zespołu. Dr Eliach jako jedna z pierwszych badaczek podjęła się zbierania świadectw w Stanach Zjednoczonych. Rozpoczęła pracę w latach 70-tych XX wieku, angażując się w utrwalanie historii rzeszy Ocalonych, którzy odeszli zanim zbieranie świadectw ofiar Holocaustu stało się popularne w kolejnych dziesięcioleciach. Dr Eliach zabezpieczała przedmioty oraz historie przekazywane przez starsze osoby zanim było za późno i to w czasach, gdy inni nawet nie myśleli jeszcze nawet o podobnej działalności.
Jeden z takich przedmiotów to piżama – codzienne opowiadanie z niecodzienną historią.
Anna Warzecha Tenenbaum, krawcowa damska z Tomaszowa Mazowieckiego, została deportowana do getta wraz ze swoim mężem Józefem, również krawcem, oraz dwoma córkami, Dorką i Freidą. Następnie Annę wraz z rodziną przetransportowano do obozu koncentracyjnego w Bliżynie, gdzie w ramach Aktion wyrwano Dorkę z ramion Anny i zabito. Rodzina została rozdzielona, Josepha przeniesiono do obozu koncentracyjnego w Płaszowie. Następnie Anna wraz z Freidą zostały deportowane do Auschwitz, gdzie dożyły wyzwolenia przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 roku.
Po światowej premierze, która miała miejsce w Madrycie, przełomowa wystawa Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko miała w maju 2019 roku swoją inaugurację w Nowym Jorku, gdzie spotkała się z przychylnością krytyków, a The New York Times określił ją jako wydarzenie „naświetlające topografię zła”, jak również „podkreślające niestrudzoną walkę o przetrwanie”. Wystawa została opracowana przez międzynarodową firmę muzealniczą Musealia oraz Państwowe Muzeum Auchwitz-Birkenau w Polsce. W skład jej zbiorów wchodzi 700 przedmiotów oraz 400 fotografii użyczonych przez ponad 20 osób, jak również pochodzących z Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego Museum of Jewish Heritage – A Living Memorial to the Holocaust.
Fot. Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego w Nowym Jorku