Memoria [PL] Nr 26 (11/2019) | Page 35

Trzon wystawy stanowią świadectwa ofiar i ocalonych. W latach 50-tych XX wieku badacze z biblioteki The Wiener Library zebrali ponad 1000 zeznań świadków nazistowskich prześladowań i ludobójstwa, w tym wiele relacji ocalonych Sinti i Romów. Biblioteka jest także w posiadaniu zbiorów Kenrick Collection, zawierających wiele materiałów poświęconych prześladowaniom Romów i Sinti w erze nazistowskiej, zebranych i opracowanych w 1968 roku. Celem obydwu zbiorów jest przechowanie oraz ocalenie świadectw Romów i Sinti przedstawionych tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej. Biblioteka włącza się w działania, które mają zapewnić, iż cierpienie oraz niesprawiedliwość, jakie stały się udziałem tych społeczności nie popadną w niepamięć. Użytkownicy posiadają wirtualny dostęp do tych unikalnych zbiorów w czytelni Wolfson Reading Room.

Wystawa opowiada historię wielu osób prywatnych, w tym Margarethe Kraus. Margarethe pochodziła z Czechosłowacji, jednak wraz z rodziną została deportowana do Auschwitz pewnego dnia 1943 roku jako nastolatka. Jako więźniarka obozu koncentracyjnego zmuszona była znosić maltretowanie oraz skrajny niedostatek, a także zaraziła się tyfusem. Ponadto Margarethe poddawano w Auschwitz eksperymentom medycznym. Jej rodzice nie przeżyli Holocaustu. Na zdjęciu wykonanym przez Reimara Gilsenbacha w latach 60-tych we Wschodnich Niemczech na lewym ramieniu Margarethe dostrzec można wytatuowany numer obozowy.

Wśród innych dokumentów wchodzących w skład zbiorów Biblioteki i przedstawionych na wystawie znajduje się widoczny tu fragment tłumaczenia z norymberskiego procesu zbrodniarzy wojennych. W dokumencie tym, stworzonym pod koniec wojny, Heinrich Himmler, przywódca SS zauważa, iż środki podjęte w ramach Rzeszy Niemieckiej i ukierunkowane przeciwko „Polakom, Żydom i Cyganom” sprawiły, że grupy te „w opinii publicznej” zlały się w jedno. Himmler stwierdza, iż „przeprowadzona ewakuacja i izolacja” Żydów oraz Cyganów oznacza, iż dyrektywy ukierunkowane przeciwko tym grupom nie znajdują już zastosowania. „Ewakuacja” oraz „izolacja” oznaczają w tym kontekście deportację znakomitej większości Żydów, Sinti oraz Romów z Rzeszy do gett i obozów oraz ich zamordowanie.

Biblioteka The Wiener Holocaust Library posiada jedne z wiodących oraz najobszerniejszych zbiorów archiwalnych poświęconych Holocaustowi oraz epoce nazistowskiej. Utworzona została w 1933 roku, a jej unikatowe zbiory zawierają ponad milion pozycji, w tym publikowane i niepublikowane prace, wycinki prasowe, fotografie oraz relacje świadków. Biblioteka dostarcza materiałów mających na celu wyrażenie sprzeciwu wobec antysemityzmu i innych form prześladowań oraz nietolerancji, stanowiąc żywe miejsce pamięci zła, które dokonało się w przeszłości.

Wystawa Forgotten Victims: The Genocide of the Roma and Sinti (Zapomniane Ofiary: Ludobójstwo Romów i Sinti) będzie dostępna dla zwiedzających od 30 października 2019 do 11 marca 2020. Wstęp wolny. Dni i godziny otwarcia: poniedziałek-piątek 10.00-17.30, wtorek 10.00-19.30. Więcej informacji na temat biblioteki The Wiener Library oraz na stronie internetowej.

Margarete Kraus, czeska Romka. Zdjęcie powojenne wykonane przez Reimara Gilsenbacha.

Na przedramieniu widać numer wytatuowany w Auschwitz.