Memoria [PL] Nr. 22 (07/2019) | Page 13

Niezwykle ważne dla kontekstu powstania makiety jest jej lokalizacja, we wnętrzu zabytkowego budynku, dawnej stacji kolejowej getta – obecnie Stacja Radegast. Od 1941 r. miejsce to pełniło funkcję punktu przeładunkowego żywności i surowców, przeznaczonych dla ludności getta. Od stycznia 1942 r. wywieziono z niej łącznie prawie 145 tys. osób do obozów zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau. Dziś, zachowany budynek jest elementem Pomnika Zagłady Litzmannstadt Getto, powstałego w 2004 r. Jako miejsce pamięci, wobec braku odrębnego muzeum historii getta łódzkiego, niejako pełni rolę takiej placówki.

W pierwszym etapie projektu powstała baza źródłowa, obejmująca dostępne materiały archiwalne dotyczące topografii getta. Łącznie zebranych zostało ponad 2,5 tys. map, planów architektonicznych, fotografii oraz zdjęć lotniczych. Zostały one pozyskane z archiwów, a dzięki wsparciu partnerów zagranicznych, również ze zbiorów osób prywatnych na całym świecie. Bazę uzupełniają współcześnie wykonane fotografie wszystkich zachowanych budynków i obiektów z terenu dawnego getta. Łącznie wykonano ponad 6 tys. zdjęć. Analiza zebranego materiału umożliwiła podjęcie decyzji o budowie fizycznego modelu prezentującego getto z maja 1942 r. w skali 1:400, o wymiarach 10 x 4 m. W tym kształcie stanowi on największy tego typu obiekt ekspozycyjny w Polsce.

Podstawową pracą, którą należało wykonać była identyfikacja budynków (na podstawie nie zawsze kompletnych materiałów źródłowych), a następnie ich lokalizacja na siatce ulic. Pomocnym okazało się wsparcie pasjonatów, często nie zawodowych historyków, których wiedza o topografii miasta jest imponująca. Niejednokrotnie, jedno miejsce odtwarzane było na podstawie niewielkiej ilości zdjęć, widzianych z różnych perspektyw, bądź będących jedynie drugim planem do np. zdjęć grupowych. Kolorystyka została odtworzona na podstawie zachowanych fotografii kolorowych, przedwojennej dokumentacji projektowej oraz wspólnych konsultacji ekspertów i analizie literatury naukowej.

W chwili obecnej prezentowany jest około 40% fragment makiety, której ukończenie planowane jest z końcem 2019 r. Jest to szczególnie ważne w kontekście tegorocznej 75. rocznicy likwidacji getta łódzkiego.

Równolegle z budową makiety prowadzone są prace wokół strony internetowej projektu –www.radegast.pl. Jej założeniem jest dostarczenie informacji o projekcie oraz wiedzy historycznej dotyczącej getta. Strona zawiera 8 tematycznych ścieżek edukacyjnych, składających się z historycznych miejsc. Umożliwiają one odbycie spaceru po współczesnych ulicach. Tym samym edukatorzy, nauczyciele, przewodnicy otrzymują gotowy materiał do przeprowadzania zajęć edukacyjnych, w tym również spacerów po istniejącej do dnia dzisiejszego przestrzeni dawnego getta.

Model szpitala nr 1, fot. MTN

Makieta getta w skali 1:400, fot. MTN

(także na następnej stronie)