GŁOS WSPOMNIEŃ SPEAKING MEMORIES - OSTATNI ŚWIADKOWIE HOLOkAUSTU
Lizzie Oved Scheja
Inicjatywę Speaking Memories zapoczątkowały warsztaty zorganizowane przez Żydowską Organizację Kulturalną w Szwecji wraz z Europejskim Instytutem Studiów Żydowskich w Szwecji (Paideia), Żydowskim Muzeum Historycznym oraz Związek Ocalonych z Holokaustu w Szwecji w celu przybliżenia dwóch grup – studentów Instytutu Paideia oraz Ocalałych z Holokaustu. W skład projektu wchodziły także otwarte seminaria oraz portrety Ocalałych autorstwa fotografa Karla Gabora.
Żydowska Organizacja Kulturalna w Szwecji oraz Szwedzkie Muzeum Historyczne poszukiwały rozwiązań, które umożliwiłyby wdrożenie długoterminowego projektu w muzeum oraz dostęp do materiałów archiwalnych i zeznań świadków. Przez lata angażowaliśmy się w działalność mającą na celu zachowanie oraz rozpowszechnianie pamięci o Zagładzie w czasie, gdy Ocalałych nie będzie już wśród nas, gdy nie będą mogli przekazywać swoich historii uczniom oraz gdy nie będą już pisać książek.
W ten sposób zrodził się pomysł stworzenia wystawy opartej na materiale archiwalnym, wywiadach i artefaktach.
Dla Żydowskiej Organizacji Kulturalnej w Szwecji oraz Szwedzkiego Muzeum Historycznego ważne było zawarcie partnerskiej współpracy z międzynarodowymi instytucjami zaangażowanymi w tego typu działania, którym przyświeca misja dokumentowania, upamiętniania oraz nauczania. W tym celu nawiązaliśmy kontakt z Fundacją USC Shoah Foundation, której archiwa zawierają ponad 55 000 zeznań Ocalałych z Holokaustu oraz innych zbrodni ludzkości oraz która opracowała instalację Dimensions in Testimony (Wymiary Świadectwa), dzięki której odwiedzający mają możliwość wejścia w interakcję z Ocalałymi. Kolejna ważna współpraca została zawarta z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau, od którego wypożyczyliśmy artefakty do zaprezentowania na wystawie. Wszystkie te elementy, zaprezentowane w Szwecji po raz pierwszy, sprawiają, iż Speaking Memories to wyjątkowa wystawa o wyraźnym celu edukacyjnym. Po raz pierwszy Państwowe Muzeum w Szwecji opracowuje oraz prezentuje wystawę dotyczącą Holokaustu.
Wiele się wydarzyło od czasów mojego dzieciństwa w Tel Awiwie oraz wszechobecnego milczenia w kwestii Zagłady. To tu, w Szwecji, poznawałam Ocalałych, z których wielu nadało mojemu życiu blasku i sensu. Speaking Memories to głos siły, opowieść o ludziach, którzy odrodzili się z popiołów, którzy musieli pogodzić się z tragiczną śmiercią całych swoich rodzin oraz ze światem, który się zawalił. Mimo tego udało im się odbudować własne życie, zdobyć wykształcenie, założyć rodziny oraz aktywnie zaangażować się i wnieść namacalny wkład w odbudowę społeczeństwa, reprezentując ogromną kreatywność oraz godność. Nie wszyscy jednak odnieśli na tym polu sukces. Dla niektórych ofiar bagaż i koszmar Holokaustu były zbyt ciężkie do udźwignięcia, ale z ust Ocalalych, którzy są wśród nas nigdy nie usłyszałam mowy nienawiści lub zemsty.
Bluza polskiego więźnia politycznego Auschwitz Jana Godka, nr 449 ze Zbiorów Miejsca Pamięci Auschwitz