Memoria [PL] Nr. 14 (11/2018) | Page 23

Równie rozbudowany i bogaty zarówno w środki dydaktyczne jak i metody pracy był warsztat prowadzony przez Grzegorza Siwora z XVI Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie, pt.: "Trudne tematy lekcji. Jak rozmawiać z uczniami o obojętności, szmalcownikach i pogromach"? Prowadzący już na wstępie zaznaczył, że nauczyciele przedmiotów humanistycznych chociaż mają wiele okazji do poruszania na swoich lekcjach tematyki Zagłady, to jednak w praktyce często uciekają od istoty zagadnienia. Ucieczka ta polega bądź na zdawkowym "przerobieniu" materiału i zbyciu go kilkoma banałami i frazesami, bądź na mniej lub bardziej świadomej obronie przed wiedzą, która mogłaby w jakikolwiek sposób naruszyć narodowo-religijną mitologię i tożsamościowe status quo. Innymi słowy, w praktyce szkolnej temat żydowski lepiej jest omijać. Uczestnicy warsztatu pracowali używając różnorodnych tekstów kultury i materiałów źródłowych. O płynności ról kata, ofiary i świadka rozmawiano na kanwie filmu Andrzeja Brzozowskiego "Przy torze kolejowym", który jest ekranizacją jednej z części Medalionów Zofii Naukowskiej. Poruszano też trudny temat zbrodni Polaków dokonywanych na ukrywających się Żydach. Tu za materiał dydaktyczny posłużyły fragmenty filmu Pawła Łozińskiego "Miejsce urodzenia. Cykl Władysława Strzemińskiego "Moim przyjaciołom Żydom posłużył jako pretekst do analizy roli świadka zbrodni ludobójstwa. Analizowano wiersze Zuzanny Ginczanki, Władysława Szlengla, Henryka Grynberga, Juliana Kornhauzera i Adama Zagajewskiego poruszając tematykę rabunku mienia żydowskiego, szmalcownictwa, pogromów antyżydowskich dokonywanych przez ludność polską w trakcie i po wojnie. Dopełnieniem zajęć warsztatowych była analiza fotografii dokumentujących rabunek mienia żydowskiego podczas likwidacji getta w Szydłowcu i linczu na udzielającej pomocy Żydom mieszkance Grybowa pani Suchanowej. Mnogość wykorzystanych środków dydaktycznych oraz tematyka warsztatu wywołały szereg dyskusji i głębokich refleksji uczestników. Stwierdzono, że poruszana w czasie lekcji szkolnych tematyka Holokaustu, ludobójstwa, masowych zbrodni i prześladowań ludności cywilnej wywołuje u młodzieży niezwykle silne i złożone reakcje psychiczne, u podłoża których tkwi lęk. Zauważono także, że omawianie na lekcjach tematyki pogromów, morderstw na ludności żydowskiej, szmalcownictwa i rabunku mienia wiąże się z poczuciem tożsamości narodowej młodych ludzi oraz dekonstrukcją wielu mitów i wyobrażeń obecnych w powszechnej świadomości. Żywy jest wciąż mit Polski - Chrystusa Narodów i niewinnej ofiary. Uczniom niezwykle trudno identyfikować się z negatywnymi czy też zbrodniczymi postawami Polaków. Przejawiają oni tendencję do ich racjonalizacji, wypierania lub negacji. Wydaje się zrozumiałe, że młodzi ludzie chcą naśladować bohaterów, czerpać natchnienie z postaw heroicznych. Kwestią otwartą pozostaje więc, w jaki sposób skłonić ich do zaakceptowania istnienia różnorodności zachowań ludzkich w przeszłości, w tym także zła. Do wielu interesujących wniosków doszli uczestnicy warsztatu Karoliny Jastrzębskiej-Mitzner z Muzeum POLIN. "O Sprawiedliwych z najmłodszymi. Kiedy i jak zacząć rozmawiać?" to tytuł warsztatu, w czasie którego nauczycielki i nauczyciele zastanawiali się w jakim wieku można rozpocząć naukę o Sprawiedliwych. Zastanawiano się nad tym, jakim językiem rozmawiać z najmłodszymi o niełatwych przecież sprawach, jakich pojęć używać opisując problematykę pomocy i ratowania ludności żydowskiej w czasie Holokaustu. Efektem warsztatu było opracowanie katalogu wniosków i rekomendacji dla uczących najmłodszych o Sprawiedliwych.

Warsztat pt.: "Ukrywanie - Zakrywanie - Odkrywanie. Do-Świadczenie Zagłady", prowadzony przez Mirosława Skrzypczyka z zespołu szkół w Skoczowie, tegorocznego laureata Nagrody Ireny Sendlerowej "Za naprawianie świata", poświęcone było ukazaniu różnych wymiarów doświadczenia Zagłady zarówno przez Żydów jak i Polaków, w wymiarze regionalnym. Warsztat opierał się na rozmowie, dyskusji, wspólnym dochodzeniu do rozpoznań, wniosków i spostrzeżeń, pokazujących wielość doświadczeń podczas Zagłady, a także na interpretacji fragmentów relacji świadków nagranych techniką video. Poprzez analizę konkretnych przypadków zachowań Polaków w czasie Zagłady w regionie, z którego pochodzi i który bada prowadzący zajęcia, uczestnicy warsztatu doszli do wspólne-go wniosku o bliskości i znaczeniu doświadczenia Zagłady, także dla polskiego społeczeństwa. Uznano, że problem Sprawiedliwych, świadków, postronnych jest jednym z najważniejszych współczesnej humanistyki. Do badaczy i nauczycieli należy jego rozpatrywanie, badanie i popularyzowanie w polskim społeczeństwie.