Odkrywane zabytki archeologiczne, zarówno nieruchome relikty jak i zabytki ruchome, w połączeniu ze źródłami historycznymi pozwalają w pełniejszym zakresie określić realia obozowej rzeczywistości, a także stanowią świadectwo mających tu miejsce wydarzeń. Źródła materialne to także pretekst do zadawania kolejnych pytań badawczych, czy weryfikowania informacji zawartych w dokumentach pisanych.
Najważniejszym celem archeologii w miejscu takim jak były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady Auschwitz-Birkenau jest uchwycenie i zabezpieczenie jak największej liczby dzisiaj już niewidocznych, autentycznych obiektów – świadectw historii. Badania archeologiczne realizowane są wyłącznie podczas prac konserwatorskich i robót budowlanych. Ich celem jest przede wszystkim rozpoznanie i zabezpieczenie reliktów archeologicznych pochodzących z okresu funkcjonowaniem obozu, które w wyniku wykonywania wspomnianych prac zabezpieczających obiekty naziemne mogą być narażone na przekształcenie lub zniszczenie.
Zachowana architektura
Ogromna liczba znajdujących się na terenie byłego obozu Auschwitz-Birkenau obiektów naziemnych (bloków, baraków, budynków pełniących inne funkcje takie jak sanitariaty, kuchnie, magazyny i inne), konieczność ich zachowania w formie autentycznej, a także chęć udostępnienia obiektów jak największej liczbie odwiedzających, zaowocowała uruchomieniem projektów konserwatorskich związanych z robotami budowlanymi, którym zazwyczaj towarzyszą zakrojone na szeroką skalę prace ziemne. Jednym z pierwszych realizowanych w tak szerokim zakresie projektów jest konserwacja dwóch mieszkalnych baraków murowanych na terenie odcinka BIb byłego obozu Auschwitz II-Birkenau.