Odsłona wystawy Odezwała się ziemia w Gdyni, ze względu na miejsce – Muzeum Miejskie, opowiadające historię ludzi w nadmorskiej, portowej przestrzeni, w swoistym locus amoenus ma zgoła inny charakter niż jej poprzednie edycje w Muzeum Miejscu Pamięci w niegdysiejszym obozie koncentracyjnym Stutthof. Ziemia przez wiele lat skrywała świadectwa przeszłości, odsłaniając w trakcie prac poszukiwawczych zabytki, które, jak my, muzealnicy z miejsc pamięci, mówimy, „krzyczą”. Symbolicznym eksponatem wystawy jest zwykła aluminiowa łyżka wrośnięta w korzenie drzewa. Przedmiot codziennego użytku, tak zwyczajny, w tym miejscu zyskał moc pamięci, jej zanikania, ale także przywracania. Głównym założeniem ekspozycji jest przedstawienie zabytków archeologicznych stanowiących świadectwo terroru. Perspektywa ta nakreśla charakter wystawy, jako formy sprawozdawczej. Współpracując z instytucjami kultury o charakterze historycznym, artystycznym, archeologicznym konieczne jest, ze względu na różną percepcję specyficznego odbiorcy, przygotowanie odbiorcy do brutalności narracji, która muzeom martyrologicznym, ich pracownikom i odbiorcom prezentowanych treści nie jest obca, ponieważ stanowi codzienną formę przekazu.
Ponad 300 przedmiotów prezentowanych na wystawie w Gdyni stanowi niewielką część zbioru archeologicznego pozyskanego w trakcie prac poszukiwawczych. Przedmioty osobiste, numery obozowe, fragmenty skórzanych butów dziecięcych i dorosłych, drewniane podeszwy butów więźniów, przedmioty wytwarzane przez więźniów legalnie i nielegalnie, izolatory, naczynia z kantyny oraz wyposażenie z biur SS, stanowiące namacalne świadectwo cierpienia, są niełatwym tematem dla zwiedzającego. Wobec czego ekspozycja została opatrzona komentarzem w postaci wprowadzenia w zagadnienia dotyczące obozu koncentracyjnego, prac poszukiwawczych, ich specyfiki i problematyki oraz ważnej współpracy między instytucjami, dzięki której możliwa była realizacja badawcza. Kluczową częścią było nadanie „ludzkich twarzy” prezentowanym przedmiotom.
Zdjęcia w tym artykule: Muzeum Stutthof