LANDBOU
Sonpanele net waar jy kyk
3.
By die plaashek draai Graafwater se Agrimark-takbestuurder
Stefan Geldenhuys regs pleks van links terug dorp toe. Hy wil ons eers
iets gaan wys.
Die Graafwater-omgewing is die tuiste van een van Suid-Afri-
ka se grootste sonkragplase. Die Paleisheuwel- fotovoltaïese aanleg
genereer 82,5kW sonkrag en behoort aan Enel Green Power wat ook
‘n 10MW-aanleg in Upington bedryf. Die sonplaas is voorwaar in-
drukwekkend met sy 611 000 sonpanele wat uitgestrek staan oor 240
hektaar. Volgens Stefan is daar al hoe meer boere in die omgewing wat
ook sonpanele op hul plase aanwend om krag op te wek.
J.H. Laubscher Broers
1.
- Johann en Annemie Laubscher
Die J.H. Laubscher Broers se boerdery (JHL) is ‘n familieboerdery
met ‘n pioniersgees. Die boerdery is begin deur die Laubscher-broers
Pieter en Jan, en vandag is albei se kinders en hulle eggenote ook be-
trokke by die onderneming. Dit is Pieter se kinders Johann en Annemie
Laubscher wat ons te woord staan.
Op die muur in die raadsaal pryk ‘n ou metaalplaat met die naam
Zimmatic op. Dis ‘n onderdeel van ‘n ou spilpunt vertel Annemie en dit
was die eerste spilpunt in die Wes-Kaap wat hulle op die plaas Sand-
berg opgerig het. JHL was dus die eerste boerdery in die Wes-Kaap wat
aartappels onder spilpunte geplant het. Voorts was die plaas ook die
eerste in die omgewing wat ‘n selfaangedrewe aartappeloesmasjien
aangeskaf het.
JHL was dus die eerste boerdery in die Wes-Kaap
wat aartappels onder spilpunte geplant het.
2.
Soos ander boerderye in die omgewing, het die Laubschers ook
vir ‘n aantal jare saadaartappels verbou, maar is weens rolbladvirus in
2005 gedwing om die saadaartappels te laat vaar. Vandag verbou die
boerdery grotendeels tafelaartappels vir die varsmark, en wanneer
hulle aanvaarbare pryse kan beding, plant hulle ook vir die verwerkings-
mark. Johann som dit so op: “Ons plant vanjaar omtrent 280 hektaar
aartappels. Binne hierdie raamwerk ondersoek ons tans; gaan dit vir
die kleinhandel, of gaan dit vir verwerking? Ons begin ook om meer
uitvoergeleenthede te ondersoek. Ons pas aan vir prys omdat ons in
hierdie stadium ‘n prysnemer is, maar ons insetkoste is in dollar en dit
bly styg. Volhoubaarheid in dié mark is dus ‘n uitdaging.”
4.
1. Onderdeel van die eerste spilpunt in die Graafwater-omgewing.
2. Aartappels
word gewas by die J.H. Laubscher-pakstoor. 3. Dié sonpanele lyk soos ‘n illusie
op die horison. 4. Sandveld-aartappels is oral gesog en Johann Laubscher kyk
toe dat die oplaai vir die mark glad verloop.
10 MARKtoe! Julie 2017