Magazine Coachend Vlaanderen
21 December 2013
Ontwikkelingsgericht coachen van teams
Rudy Vandamme
Een kwaliteitsvolle samenwerking levert een aanzienlijke meerwaarde op, zowel voor de
betrokkenen als voor de organisatie. Toch functioneren veel afdelingen niet als een team, maar
eerder als een groep individuen die niet in staat zijn hun krachten te bundelen. Om als team te
functioneren zou een afdeling zich gezamenlijk moeten engageren in het bereiken van een
gedeelde concrete doelstelling. Ieders unieke talent hoort op expliciete wijze (h)erkend en ingezet
te worden waarbij men zich bewust is van elkaars onderlinge afhankelijkheid. Deze ontwikkeling
zou echter niet beklijven, als men de betrokkenheid tot de organisatie buiten beschouwing zou
laten.
De afgelopen decennia is er veel geïnvesteerd in groepen. Bij de bestudering van
teamontwikkeling (Belbin-rollen en Tuckman-fasen) en groepsdynamica (Gestalt) lag de focus op
het welzijn van individuen en hoe de groep hieraan kan bijdragen. We spreken hier van een ‘naar
binnen gekeerde benadering’ die het individu en zijn relaties waardeert, maar niet kijkt naar de
bestaansredenen en organisatorische inbedding van het samenwerken.
De diepere vraag blijft onbeantwoord: wat is de zin van samenwerken?
De tijden zijn veranderd: we leven in een geglobaliseerd wereldmodel en een context van continue
verandering. Het is onmogelijk te pretenderen dat een groep op een eiland leeft en voorbij te gaan
aan de zingevende rol die een team speelt in het groter geheel waartoe het behoort.
Gesitueerde ontwikkeling
Een team is een bijzonder soort groep, namelijk een effectieve groep. In de context van een
organisatie zou je een team kunnen beschouwen als een groep mensen die zich verbinden tot
elkaar en hun gezamenlijke werk. De groep heeft net als een individu een eigenheid,
kernkwaliteiten, valkuilen en talenten. Daarnaast heeft de groep een biografie, een verloop met
vallen en opstaan, een toekomst en een actueel ontwikkelingsthema. Als een groep werk maakt
van haar identiteit ontstaat er een teamgevoel: ‘dit zijn wij’.
Met die identiteit kan het team zich situeren. Dat wil ten eerste zeggen dat het team in het leven
van de betrokken individuen een plek heeft. Het individu voelt zich gestimuleerd door de
samenwerking en taken. De taakgerichte samenwerking geeft het individu de kans zijn talenten te
ontwikkelen. Ten tweede wil ‘gesitueerd’ zeggen dat het team niet bestaat voor zichzelf, maar een
rol speelt in de organisatie. Uiteraard heeft dit te maken met het neerzetten van resultaten, maar
het team participeert ook in de ontwikkeling van de organisatie. Dat doet een team onbewust door
het in stand houden van de organisatiecultuur. Maar ook op bewust niveau kan het een rol spelen
door constructief bij te dragen aan organisatieontwikkeling en vorm te geven aan de missie van de
organisatie. Als er aandacht wordt besteed aan dit aspect van het teamfunctioneren, dan zullen de
leden van het team hun samenwerking als zinvoller ervaren. Een ervaring van zin ontstaat als men
vanuit uniciteit een bijdrage mag leveren aan iets groters dan zichzelf. Als men zich kan verbinden
met een geheel, dan wordt dat geheel een deel van de identiteit; in de verbinding kan het individu
en het team zijn participatieve identiteit vormgeven. De situering creëert zin.
6.