LETT - The Best Of Letterenreporters 2012-2013 2012-2013 | Page 48
48
Dat de paus naast deze titel zichzelf ook pontifex
moment is er sprake van zelfopoffering, een
maximus noemt, mag na het openen van de
consul wijdt zichzelf ten dode en die doet dan een
pauselijke twitteraccount @pontifex geen geheim
beroep op de aanwezige pontifex om hem voor
meer heten. Maar het is wel een opmerkelijke titel:
te gaan in het uitspreken van die formule. Ja, als
het is een titel die teruggaat op een eeuwenoud
de formule niet klopt, dan kun je wel doodgaan,
Romeins ambt. Hoe kan het dat de paus in zijn
maar dan helpt het niet.̓
titulatuur terugverwijst naar een heidens religieus
ambt?
Jaap-Jan
Flinterman,
docent
Oude
Van priester naar keizer
Geschiedenis, over de oorsprong van het ambt
De vraag is hoe een religieuze titel uit de oudheid
van pontifex maximus en de verbinding die het
zijn weg vindt naar de moderne tijd. Dat heeft
heeft met het katholicisme.
voor een deel te maken met de verhouding van
staat en religie tot elkaar. ̔ Staat en religie waren
Passe partout
in Rome nooit afgebakende aspecten,̓
vertelt
̓ ̔ De pontifex maximus was in het Romeinse rijk het
Flinterman. Hij vervolgt: ̔ Ik denk dat belangrijker
hoofd van de zogenaamde pontifices, een Romeins
is voor de verdere geschiedenis van het ambt, dat
priestercollege dat vooral verantwoordelijk is voor
Augustus niet alleen pontifex maximus werd, maar
de juiste manier van uitvoeren van rituelen. ̔ Het
ook lid van alle andere grote priestercolleges.
opvallende van de pontifices is dat het een beetje
Vanaf dat moment kun je ook zeggen dat als
een passe-partout-college is. De andere colleges
pontifex maximus de keizer als het ware hoofd is
hebben allemaal een heel specifieke taak. De
van de Romeinse staatsreligie.̓
augures (vogelschouwers) bijvoorbeeld staan
magistraten bij in het koekeloeren naar de vogels
Dit blijft lange tijd het geval. ̔ Alle daarop volgende
en dat soort dingen. De pontifices hebben meer
keizers bekleden zonder uitzondering het ambt
een soort generieke verantwoordelijkheid voor
van pontifex maximus. Tot eind vierde eeuw, als
het correct voltrekken van rituelen. Die rituele
de keizers intussen christelijk zijn. Constantijn
correctheid is belangrijk, aangezien anders de
is gewoon nog pontifex maximus, maar het
goden er niet naar zouden luisteren. De pontifices
is meen ik Gratianus, een van de laat vi \