«արթնացնի»: «Արթնացնել» կոնցեպտը կենտրոնական
դեր ունի Կանի փիլիսոփայության մեջ: Նա զգում էր, որ
ձևը ոչ թե հետևում է գործառույթին, այլ արթնացնում
է գործառույթ:
Կանի
գաղափարախոսությունը
խախ-
տում է թանգարանների ճարտարապետության մեջ
երբեմնի ընդունված մեթոդները՝ մոնումենտալությունն
ու դեկորը՝ որպես արվեստի օբյեկտների կերպարն
ամբողջացնող միտումներ:
Վերածննդի դետալների իր լիովին ժամանակակից
ներկայացմամբ և օրնամենտների բացակայությամբ
ռոմանական ճարտարապետության ակնարկները
ներառում են մեծ կամարներ ու թաղեր՝ բետոնի,
տրավերտինի և սպիտակ կաղնու փայտի կիրառմամբ:
Light is the Theme
Ինչպես և իր մյուս պատկերասրահները, Կանը մտադիր
էր Կիմբելլը ևս բնական լուսավորությամբ նախագծել:
«Տարածությունը ճարտարապետորեն ձևավորված չէ,
քանի դեռ չունի բնական լուսավորություն»:
Կանը գիտեր, որ ուժեղ լուսավորված պատուհանի ու
իր սեփական պատի միջև կոնտրաստը ստիպում է
գիտակցել սենյակի մթությունը:
Փոխարենը օգտագործելով արհեստածին լույսը՝
պայծառությունը մեղմելու համար, Կանը մշակել էր
կրկնակի արտացոլման մի համակարգ՝ օրվա տարբեր
ժամերին արևի լույսն անցնելով կամարաձև ծածկի
գագաթի անցքով, ընկնում է ծակոտկեն մետաղի կոր
անդրադարձիչի վրա ու տարբեր ձև ու երանգավորում
ստանում:
«Ներքին
տարածության
չափի
ընկալումը
պայմանավորված է լույսի դիրքորոշման զգացումով, և
թե ինչ կերպ է լույսը հաստատում սենյակի ընտրված
ձևը»:
Արևի դիրքը, կլիման թափանցում են շենք և մասնակցում
արվեստի ու դիտորդի իլյումինացիային: Խոսքը ո՛չ
ֆիզիկական քանակի, ո՛չ ֆիզիոլոգիական ռեակցիայի
մասին է, այլ հոգեբանական ազդեցության, որի միջոցով
այցելուն զգում է, որ թե՛ ինքը և թե՛ արվեստը, որը նա
եկել է տեսնելու, դեռևս մասն են իրական փոփոխվող
աշխարհի:
Շողեր Խաչատրյան,
հատուկ Լեյաութի համար