Ktieb Festa 2020, Każin Banda San Pawl Safi Ktieb 2020, Safi, Malta

Każin Banda San Pawl, Safi Festa 2020 Marċjal), jiftakar li wara l-gwerra, kien hemm xi soqfa li ġarrbu ħsarat fil-binja Palazzo Gollcher, x’aktarx xi sala ta’ fuq fejn il-familja ta’ Wiġi taż-Żann kienet tgħix. Kawża tal-ħsara kellhom jinqalgħu t-travi tal-qastan u tpoġġew fil-Pjazza. Fil-fatt, Żużu jiftakar jagħti daqqa t’id lil Wiġi biex jisserraw dawn it-travi. Wiġi kien użahom biex jaħdem il-bibien tat-tlett ikmamar maġenb is-sagristija. Jiftakar ukoll jgħin meta ġew biex iwaħħlu l-bibien ġodda fil-faċċata tal-knisja. Ħal Safi bejn Awwissu tal-1946 u Diċembru tal-1953), kien ikkummissjona lill-bravu Emanuele Buhagiar biex jiddisinja l-erba’ bibien prinċipali ta’ barra. Buhagiar kien magħruf sewwa ma’ Malta kollha għall-kapaċità tiegħu bħala mastrudaxxa, disinjatur u skultur. Kien diġà midħla tar-raħal għaliex kien hu li ddisinja u ħadem ilbankun, il-bradella u l-pedestal ta’ San Pawl. Buhagiar kien ippreżenta d-disinji tal-bibien li huma iffirmati u ddatati 1948. Li nafu żgur hu li sa Settembru 1949, il-bieb prinċipali kien diġa lest. Evidenza ta’ dan huwa ritratt ta’ koppja għarajjes ħerġin mill-knisja dak inhar tat-tieġ tagħhom. L-architrave fuq il-bieb tan-nofs tat-tlett ikmamar fis-sagristija, lavur ta’ Ġanmari Cachia (Ritratt: Alexis Callus) Imma l-ħsara mhux biss fl-istruttura tal-ġebla kienet saret, iżda wkoll f’xi bibien, twieqi tal-koppla u tallanterna. Wiġi kien ġie nkarigat biex fejn meħtieġ, jagħmel it-tiswijiet u t-tiġdid tal-aperturi. Kif ġie rrikordjat fir-Registro di Esito ta’ bejn l-1895 u l-1961, Monreal kien tħallas fl-1947 is-somma ta’ £82. 8s. 6d (82 lira, 8 xelini u sikspenz) tax-xogħol. Ir-Registro di Esito fejn tidher l-ispiża għat-tiswija u r-rinovazzjoni ta’ xi bibien u twieqi fil-Knisja Parrokkjali ta’ Ħal Safi wara t-Tieni Gwerra Dinjija (Ritratt: Arkivji Parrokkjali) Rev. Dun Pawl Said kien il-Kappillan fi żmien meta nħadmu l-bibien tal-Knisja ta’ Ħal Safi (Ritratt: Alf. Ciappara) Il-bieb li jitwaħħal mal-faċċata tal-binja nsejħulu l-bieb ta’ barra. L-arkitettura tal-faċċata hija element importanti għad-dehra u l-estetika. Daqshekk ieħor huwa l-bieb prinċipali. Ilmaġġoranza tal-katidrali u tal-knejjes għandhom il-faċċata prinċipali tħares lejn il-punent sabiex l-altar maġġur, fejn jinżamm is- Sagrament u li hu meqjus bħala l-aktar post sagru, jiġi fin-naħa tal-Lvant minn fejn titla’ x-xemx. Ir-Rev. Dun Pawlu Said (li kien kappillan ta’ Il-miżżewġin friski, Ċikku Busuttil (Ta’ Manwel) u Katerina Cachia (Ta’ Pawlu Ċekċek). Ftit mill-ħaddara jidhru jistennewhom barra. (Ritratt: Karmenu Busuttil) Naturalment, Monreal ħassu kburi li ġie magħżul u fdat b’biċċa xogħol daqshekk prestiġjuża. Kellu sfida kbira meta ġie biex jaħdem mill-ġdid il-ħames bibien tal-knisja. Apparti l-bieb prinċipali, ħadem ukoll iż-żewġ bibien tal-kappelluni (tal-ġnub), il-bieb iż-żgħir li minnu titla’ għall-orgni u l-bieb iż-żgħir tal-ġenb l-ieħor li jiftaħ għal ġol-korsija. Dan tal-aħħar, ħafna jsibuh bħala l-bieb tan-nisa għaliex sa ftit snin ilu, nisa biss setgħu joqogħdu ġol-korsija. L-irġiel kienu kollha jpoġġu fil-kappelluni. Wiġi kien fitt f’xogħlu u ħadem b’sengħa kbira. Biex jgħinuh kien jafda lil Pawlu Mifsud (In-Najmus) u lil Karmenu Cachia (In-Newċier), li t-tnejn kellhom issengħa ta’ mastrudaxxa. Pawlu jiftakar li Wiġi, flimkien ma’ Filomenu Cachia u Pawlu Busuttil (Il-Fokli), kienu 137

Ktieb Festa 2020, Każin Banda San Pawl Safi Ktieb 2020, Safi, Malta | Page 139