Bölüm I: Ulusal Düzeyde Sorumlu Vergicilik
Türkiye’nin Avrupa Birliği Üyelik
Müzakere Sürecine Kısa Bir Bakış
Katılım müzakereleri, Türkiye’nin AB
müktesebatını ne kadar sürede kendi iç
hukukuna aktarıp yürürlüğe koyacağının
ve etkili bir şekilde uygulayacağının
belirlendiği süreçtir. AB hukuk sistemini
ifade eden müktesebat, katılım
müzakereleri fasılları çerçevesinde 35
başlık altında sınıflandırılmıştır.1 AB’ye
katılım müzakere sürecimiz, Müzakere
Çerçeve Belgesi’nin hazırlanmasını
takiben 3 Ekim 2005 tarihinde
Lüksemburg’da yapılan Hükümetler Arası
Konferans’ta alınan karar uyarınca 3 Ekim
2005 tarihinde resmen başlamıştır.
Müzakereler, aday ülkenin müzakerelere
hazırlanması ve katılım öncesi sürecin
hızlandırılmasını hedefleyen tarama
süreciyle başlar. Bu dönemde aday
ülkeye AB müktesebatı hakkında bilgi
verilmekte, aday ülkenin kendi mevzuatı
arasında farklılıklar tespit edilmekte ve
uyum sürecindeki muhtemel sorunlar
saptanmaya çalışılmaktadır. Her bir
müzakere faslı taraması sonrasında
üye ülkeye değerlendirmelerin ve
önerilerin yer aldığı tarama sonu raporu
sunulmaktadır. Raporun sonuç kısmında
ise aday ülkenin müzakereye hazır
olup olmadığı kriterleri göz önünde
bulundurularak faslın müzakereye açılması
veya bunun için tamamlanması gereken
açılış kriterleri ortaya konmaktadır.
Müzakere süreçlerinde aday ülkenin
üyelik yolculuğundaki ev ödevleri Katılım
Ortaklığı Belgesi’nde detaylı olarak
yer alırken bu belgedeki önceliklerin
yerine getirilmesi ve uyum sürecine yön
verilmesi için her aday ülkeden detaylı bir
ulusal plan hazırlanması beklenmektedir.
Aday ülkenin AB mevzuatına uyumunun
denetlenmesi aşamasında her yıl Avrupa
Birliği tarafından ilerleme raporu hazırlanır.
Bu raporlar aday ülke açısından bağlayıcı
olmayan çalışmalardır. Ancak aday ülkeler
de bu raporları kaydettikleri ilerlemelerin
bir göstergesi olarak görmekte ve ön
plana çıkan eksikliklerin ortaya konması
bakımından faydalı bulmaktadır.2
16’ncı fasıl başlığında yer alan
vergilendirme süreçleriyle ilgili
tarama toplantısı Temmuz 2006’da
gerçekleştirilmiştir. Tarama sonu raporu
Ocak 2007’de sunulmuş, Haziran 2009’da
ise faslın müzakere süreci başlamıştır.
Müzakere sürecinde gelinen aşamada
fasla ilişkin aşağıdaki teknik açılış kriteri
getirilmiştir:
“Fasla ilişkin açılış kriteri uyarınca alkollü
ürünler, ithal tütün ve ithal sigaralara
ilişkin ayrımcı vergilendirmenin önemli
ölçüde azaltılmasına yönelik somut
adımlar atılması ve bu alanda mukimlik
esasına dayalı ayrımcı vergilerin süratle
kaldırılması için açık aşamalar içeren,
Komisyon’la üzerinde mutabık kalınacak
bir planın hazırlanması ve Komisyon’a
sunulması gerekmektedir.”3
Fasıl ile ilgili müzakerelerin geçici olarak
kapatılabilmesi için Ek Protokol’ün tam
olarak uygulanması şartı haricinde üç
teknik kapanış kriteri getirilmiştir:
1. Türkiye, KDV ve ÖTV alanlarının
uyumlulaştırılmasına yönelik önemli
gelişme kaydeder ve geriye kalan
konularda AB müktesebatına tam
uyumu hedefleyen ayrıntılı bir takvim
sunar. Alkollü içkilerin vergilendirilmesi
ve ithal tütün ve sigaralardaki ayrımcı
vergilendirme uygulamaları, 18 Mayıs
2009 tarihli Eylem Planı’nda (Plana ek
olarak sunulan ilave bilgi dâhil olmak
üzere) yer alan taahhütleri planda
taahhüt edilen takvimde veya daha evvel
yerine getirmek suretiyle tamamen
sonlandırılmalıdır.
2. Türkiye idari kapasitesinin, merkezde
ve vergi daireleri seviyesinde, vergi
mevzuatını uygulamaya, vergileri
toplamaya ve mükellefleri kontrole yeterli
Sorumlu Vergicilik
37