Εργαστήριο Δασικής Βοτανικής Τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων Δ . Π . Θ .
IRIDACEAE Crocus pulchellus Herb .
Κοινές ονομασίες : Κρόκος , καταντζίκα .
Περιγραφή Γεώφυτο με κορμό συμμετρικό , λείο , περιβαλλόμενο από λέπια που σχηματίζουν κολεό γύρω από το υπέργειο τμήμα του φυτού . Στη βάση του κορμού σχηματίζονται παπυροειδή έως δερματώδη δακτυλίδια . Φύλλα 3-4 , 4-5 mm πλάτους , απόντα κατά την άνθηση . Άνθη ανά 1 , σπάνια ανά 2 , χρώματος μπλε , με ελαφρώς εμφανή νεύρα . Λαιμός του σωλήνα της στεφάνης με έντονο κίτρινο χρώμα . Ο σωλήνας της στεφάνης , συχνά έχει κίτρινες κηλίδες εξωτερικά , κοντά στην κορυφή του . Τέπαλα 2.3-4 x 1.3-2 cm , αντίστροφα ωοειδή . Βράκτια και βρακτίδια σχεδόν ισομήκη , λευκά ή με ιώδης κηλίδες . Νήματα στημόνων κίτρινα , πυκνά τριχωτά . Ανθήρες λευκοί . Στύλος κίτρινος έως βαθιά πορτοκαλί , εξέχει αρκετά από τους στήμονες και διαιρείται σε αρκετά μέρη . Καρπός κάψα , 2-2.5 cm , ελλειψοειδή , με σπέρματα σχεδόν σφαιρικά χρώματος βαθύ κοκκινωπού-καφετί . Το χείλος των σπερμάτων δεν είναι εμφανές .
Οικολογία Ανθίζει το φθινόπωρο , από Σεπτέμβριο έως Οκτώβριο . Εμφανίζεται κυρίως σε εύκρατα και υπομεσογειακά λιβάδια , αλλά και σε δάση .
Εξάπλωση – Σπανιότητα Είδος των Βαλκανίων και της Ανατολίας . Εξαπλώνεται σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων ( εκτός τους Ρουμανίας ). Στην Ελλάδα απαντάται στην κεντρική και βορειανατολική ηπειρωτική χώρα και στα νησιά του βόρειου και ανατολικού Αιγαίου .
Αρωματικές και Φαρμακευτικές ιδιότητες – Χρήσεις Οι ιδιότητες του Crocus pulchellus είναι ίδιες με του γνωστού σαφράν ( C . sativus ). Γενικά , από τη συνεχή χρήση των διαφόρων ειδών κρόκου επί χιλιετίες στην φαρμακευτική , έχουν προταθεί περισσότερες από 90 ιδιαίτερες χρήσεις . Κατά καιρούς του έχουν αποδοθεί ευεργετικές δράσεις κατά του άσθματος , οφθαλμικών λοιμώξεων , διαταραχών του έμμηνου κύκλου των γυναικών , της κατάθλιψης , του γήρατος και διαταραχών του κυκλοφορικού συστήματος και έχει χρησιμοποιηθεί ως αναλγητικό , ευστόμαχο , καταπραϋντικό , θρομβολυτικό και εκτρωτικό . Στους αρχαίους Έλληνες ήταν γνωστές οι ιδιότητες του κρόκου , το χρησιμοποιούσαν για να καταπολεμήσουν την αϋπνία και τα δυσάρεστα συμπτώματα της μέθης από το κρασί . Επίσης γνωστή ήταν η χρήση του ως άρωμα στα λουτρά αλλά και ως αφροδισιακό .
73