•Otizmli bireyler çoğu zaman biri onlara seslendiğinde veya ilgilendiğinde tepkisiz kalırlar. İsimleri söylense dahi duymuyormuş gibi yapabilirler. Diğer çocukların ilgisini çeken şeyler onların ilgisini çekmez ve ortamda gelişen olaylara karşı kayıtsız kalırlar.
•Otizmli çocuklarda konuşma evresinde sıkıntılar yaşanabilmektedir. Dillerinin gelişmesi yaşıtlarına göre çok daha geç olmaktadır.
•Konuşmaya başlayan çocuklarda eğer otizm mevcutsa bazı gramer hataları yaparlar ve bunları sürekli olarak tekrarlarlar.
•Genel konuşma kurallarından farklı olarak otizmli bireyler kendilerine has bir dil geliştirirler. Başkalarının onlara söyledikleri şeyleri tekrar etme eğilimleri vardır.
•Oynadıkları oyunlar aynı yaşta çocukların oynadıkları oyunlara göre daha zayıf ve sınırlı olmaktadır. Oyuncakların nasıl oynanacağını çoğu zaman keşfedemezler. Genelde oyuncağı sürekli olarak bir yere vurma veya kendi elleri ile oyuncağa vurma gibi eğilimler içerisindedirler.
•Otizmli bireylerin ilgi alanları oldukça sınırlıdır. Ancak ilgi duydukları şeylere karşı da aşırı tepki göstermektedirler. Sadece o konu söz konusu olduğunda dikkatini çekebilmeniz mümkün olur.
•Günlük yaşantılarında belli bir rutin belirlemişlerdir ve sürekli bunu uygulamaya koymak isterler. Bu rutin bozulduğunda da sinirlenirler.
•Oluşabilecek herhangi bir rutin bozucu duruma karşı önceden karşılarına çıkabilecek şeyleri düşünüp ona göre hareket ederler.
•Tüm bunların yanı sıra ilgilerini çeken bir şeyi ellerine alıp en ince ayrıntısına kadar inceledikleri de belirtiler arasında yer almaktadır.
•OSB’li bireyler,ebeyvenleri ile olan etkileşimlerinde düşük düzeyde sosyal iletişim davranışları sergilemektedir.
•OSB’li çocukların en büyük sorunu kullanım alanında yaşadıkları,dili daha ziyade talep etme boyutunda kullandıkları ve sosyal etkileşim amacına yönelimin sınırlı olduğu belirtilmektedir(Ege 2006).
•Özel gereksinimli çocuklar katagorisinde,yükek düzeyde problem davranış gösteren grubun OSB’li çocuklar olduğu belirtilmektedir(Töret,2016).
•OSB’li bireylerde basmakalıp davranışlar olarak adlandırdığımız;
-Tekrarlayıcı hareketler
-Rutinlere sıkı bağlılık
-Sınırlı ilgi alanı
-Duyusal uyaranlara aşırı düşkünlük gibi davranış özellikleri görülmektedir.
•OSB’li bireyler duyusal olarak uyaranlara (belli ses,doku ya da koku gibi) karşı aşırı tepkili yada tepkisiz kalma özelliğine sahiptirler. Örneğin;nesneleri aşırı koklama, dokunma,ışılara dönen nesnelerle büyülenme gibi.
•Okuma yazma,okuduğunu anlama,matematik gibi akademik beceri gerektiren alanlarda oldukça sınırlı düzeydedirler.
•OSB’li bireylerde gözlenen sosyal beceri yetersizliklerinin başında eğitim ortamlarında akranları ile işbirliği, yönergelere uyma, etkinliklere katılma, selamlaşma, kendini tanıtma, suçlanma veya alay edilme ile baş etme,yardım isteme gibi becerileri gelmektedir.
•En sık gözlenen problem davranış türleri arasında çevresindeki kişilere yönelik fiziksel ve sözel öfke davranışları gelmektedir.
•OSB’li bireylerde motor becerilerde de sınırlılıklar vardır.
•OSB’li bireyler dil öncesi iletişim gelişiminde iletişim işlevine uygun jest kullanımında yoğun olarak güçlük yaşamaktadırlar(Töret ve Acarlar,2011).
•Sesler OSB olan bireylerde dil öncesi iletişim döneminde üretiminde sınırlılıklar gözlenen diğer bir alandır.
•OSB ‘li bireyler alıcı dil becerilerine oranla ifade edici dil becerilerinde daha yoğun güçlük yaşamaktadırlar.
•OSB olan çocuklarda sınırlılık gözlenen sosyal iletişim becerilerinin başında,taklit,oyun,ortak dikkat becerileri gelmektedir.
Ozan GÜMÜŞBAŞ Kdz.Ereğli RAM
Özel Eğitim Öğretmeni