Deniz’in Bilinmeyen İsteği;
Rodrigo’nun Bilinmeyen Öyküsü
_
ŞENOL YAZICI
Bir yapıt o üstün özelliklerde yetkin bir ürünse,
artık üreteniyle bağlantısının azalması,
bir grubun, kitlenin, partinin, ideolojinin, coğrafyanın,
hatta ulusun malı olmaktan çıkması,
evrenselleşmesi gerekir.
Her sanat yapıtının da öncelikli ideali
herhalde bu olmalıdır.
O nedenle içinde gitarların muhteşem gösterisini, gül ve kas-
tanyetin büyülü raksını, haklı bir kavganın isyanında mutlak
bir yenilgiye ve ölüme severek giden gerillanın hüzünlü baş-
kaldırısını barındıran Rodrigo’nun, Gitar Konçertosu’nu bu
kadar çabuk benimsemiş, bizden saymış, yaşamımızın her
anıyla özdeşleştirmişizdir.
bu yazıyı rodrigo’nun konçertosunu dinlerken okumanız önerilir
İşte budur sanatta evrensellik.
Hemen hepimiz “ Kara Tren” türküsünü biliriz?
İyi bir sanat yapıtının olmazsa olmazlarından biridir evren-
Peki, kaç kişi Mozart’ın olağanüstü senfonilerinden birini sellik. Bu herkes tarafından tanınmak, satın alınmak gibi an-
baştan sona sabırla dinleyebilmiştir? Vivaldi’nin Dört Mev- laşılsa da değildir. Kötü bir ünle de tanınabilirsiniz, iyi bir
sim’ini kaç kişi bilir ya da Ravel’in Bolero’sunu kaç kişi ıslıkla ünle de çok satabilirsiniz, ama herkesin bir şeyi, genelin duy-
çalar? Beethoven’ın Ay Işığı Sonatını kim sonuna değin din-
ler?
Özel ilgisi olanlar dışında ağır müzikler gelir bunlar bize.
Kimse oturup Türk Marşı’yla kadeh tokuşturmaz, kimse ef-
kârını Beethoven’la aşmaya çalışmaz… Nitelikli oldukları ge-
nel yargı olduğundan beğensek de ortak bir payda bulamayız,
bizden değildirler sanki. Ağır kalırlar; hüznümüzü, sevinci-
mizi ya da her neyse ruh halimiz onu, daha da sıkıntılı bir
ruh haline döndürebilirler. Kulağınız niteliğine aldırmadan,
hislerinize tercüman olacak olanı arar.
Umudunuzu yitirmeyin, hadi bir de gitar konçertosunu de-
neyin…
Beğendiniz mi?
gu ve düşüncelerine payda olmayı başarmaktır evrensellik.
Yerelden, bir aidiyetten çıkan; İspanyol folklorik müziğinin
izlerini taşıyan Rodrigo’nun gitar konçertosunu dünyanın
her yerinde her tür enstrümanla çalınırken, hemen her dil
ve biçimden şarkılara uyarlanmış olarak dinledik. Çok filmin
fon müziği oldu. Kimi ulusların marşı, kimilerinin direnme
sembolü… Beyrut’ta bir direnişin bayrağı, Fransa’da popüler
bir şarkının uyarlama notası, Amerika’da bir filmin fon mü-
ziği, Türkiye’de bir düğün salonunda gelini ağlatan, davetliyi
dansa çağıran ya da yirmi beş yaşında ölümüne koşan geril-
lanın son isteği hüzünlü ve kıvrak bir ezgi olmayı başarmıştır.
İspanyol yerel müziğinin izlerini taşıyan Rodrigo’nun Gitar
Konçertosu, herkesin olmayı başarmış evrensel bir yapıttır,
dünyanın en çok bilinen, dinlenen, sevilen protest konçer-
Nasıl da uydu, beni bununla gömün, diyorsunuz değil mi?
tosudur. Çünkü içerdiği, haklı bir amaç için intiharına baş-
kaldırı hüznü ortak insan özelliğidir ve herkesin paydasıdır.
Oysa o da bizden değil, senin gitarın yok ki, sazın var, o bir
Nedir bunun sırrı acaba?
İspanyol. Hem de kör bir İspanyol.
Ona bir İstanbullu kızın elinin değmesi olabilir mi?
İşte evrensellik bu: Bir İspanyol ezgisini, dünyanın öte ucun-
daki seni sana anlatmayı başarması…
26
***