Katalogi wystaw Katalog prywatnej kolekcji dzieł sztuki | Page 175

OPIS OBRAZU Bronisław Jamontt, choć dzisiaj nieco zapomniany, był jednym ze zdolniejszych pejzażystów pierwszej połowy XX wieku. Koniec lat 20., początek następnej dekady to okres świetności twórcy. Wystawiał swoje prace, kończył studia malarskie i pracował na uczelni jako współpracownik Ferdynanda Ruszczyca. Prace twórcy były wielokrotnie wystawiane na prestiżowych pokazach w ramach działań Instytutu Propagandy Sztuki czy Towarzystwa Szerzenia Sztuki Polskiej Wśród Obcych. W monumentalnym dziele Feliksa Kopery Dzieje malarstwa w Polsce Jamontta określono jako jednego z najwybitniejszych twórców tzw. „szkoły wileńskiej”. Niniejszy obraz pokazuje najważniejsze elementy stylu artysty. Przede wszystkim uwiecznia on jego ulubiony temat – bezludny, nastrojowy pejzaż. Lewa i prawa strona kompozycji okalana jest przez różnobarwne korony drzew. W centrum znajduje się tytułowe jeziorko o nienaturalnie szklistej tafli wody. Jest jednolita, niesamowicie spokojna, odbija się od niej brunatna skarpa oraz przebłyski słońca. Epitet „fantastyczny”, użyty w tytule tego niezwykłego dzieła, odnosi się więc nie do przedstawionych tematów, lecz użytych środków i zabiegów formalnych. Jamontt zastosował niezwykle dynamiczną kreskę. Korony drzew, skaliste wybrzeże jest silnie zgeometryzowane. Artysta użył również bardzo intensywnych barw. Zestawił je ze sobą na zasadzie kontrastów temperaturowych. To ekspresyjne, chciałoby się rzec, wręcz awangardowe ujęcie nie było typowe dla działalności Jamontta, któremu wcześniej bliżej było do rosyjskich klasyków w stylu Szyszkina, holenderskich mistrzów pejzażu czy szkoły w Barbizon. Podobne formalnie dzieła Jamontta powstawały w krótkim, międzywojennym okresie, reprezentuje je m. in. dramatyczny Pejzaż z dwoma czerwonymi domkami z 1929 roku. Powstały one w duchu modernistycznych stylów. Pejzaż fantastyczny kojarzyć się może z analogicznymi dziełami autorstwa byłych formistów, np. Kamila Witkowskiego czy wczesne kompozycje Wacława Wąsowicza. Mimo tej znacznej różnicy w sposobie przedstawienia, kompozycja oddaje to, co najważniejsze w dorobku Jamontta – napięcia i nastrój dzikiej przyrody. Za pomocą rozwiązań plastycznych malarz wskazywał jednak, jak bardzo przyroda może być bliska człowiekowi. Pejzaż fantastyczny jest jednocześnie poetycki i tragiczny, niepokoi, ale przykuwa wzrok. W krótkiej monografii twórcy, Romuald Skaliński tak opisywał dziwny nastrój panujący w dziełach Jamontta: „Obrazy artysty są pełne dynamizmu, wymowy szczególnej, romantycznego, uczuciowego ładunku. W naturze, którą artysta po swojemu wyraża, dostrzega konflikty, zmagania, a nie tylko spokojne trwanie”. 175