Katalogi wystaw Katalog prywatnej kolekcji dzieł sztuki | Page 144

BIOGR AM ART YST Y Eugeniusz Zak urodził się w 1884 roku w Mogilnie, na terenie dzisiejszej Białorusi. Uczył się w Warszawie do 1901 roku, kiedy wyjechał do Paryża. Tam od razu zapoznał się ze środowiskiem artystyczny, rozpoczął naukę malarstwa w prestiżowej Ecole des Beaux-Arts w pracowni Leona Gerome’a oraz na Academie Colarossi. Przez pół roku studiował również w Monachium, jednak szybko powrócił do Francji. Wystawiał na najsłynniejszych ekspozycjach Paryża. Już w 1904 roku pokazał swoje prace na Salonie Jesiennym. Blisko przyjaźnił się z innymi emigrantami z terenów Polski, m. in. z Romanem Kramsztykiem, Eliem Nadelmanem, czy Leopoldem Gottliebem. Twórczość Zaka niemal od początku zdobyła uznanie widzów i krytyków. W 1910 roku jego pracę zakupiono do zbiorów Muzeum w Luksemburgu. Działania plastyka wspierali m. in. marszandzi Adolf Basler i Andre Salomon. Już w 1911 roku odbyła się pierwsza paryska wystawa indywidualna Zaka. Rok później uczył już w prestiżowej Academie La Palette. W 1913 roku artysta ożenił się z artystką Jadwigą Kohn. Młodzi małżonkowie wiele podróżowali po Europie i samej Francji. Zak szczególnie upodobał sobie wybrzeża Nicei oraz pejzaże Szwajcarii. Najprawdopodobniej w 1915 roku twórca, jego małżonka oraz przyjaciel rodziny Kramsztyk powrócili do Polski. Zakowie osiedli w Częstochowie (rodzinnym mieście Kohnówny), następnie przenieśli się do Warszawy. Razem ze wspominanym przyjacielem założył tzw. Grupę Pięciu. Parę lat później był jednym z inicjatorów powstania słynnej grupy Rytm. W 1922 roku Zak wyjechał na stałe z Polski. Razem z Kramsztykiem przebywał na terenie Republiki Weimarskiej, gdzie wspólnie zrealizowali kilka projektów malarstwa ściennego. Rok później na stałe osiedlił się w Paryżu. Zak wraz z żoną zajął się wystawiennictwem – otworzyli Gallerie Zak. Zmarł nagle na atak serca w 1926 roku. ANALIZA T WÓRCZOŚCI Twórczość Zaka jest ściśle związana z modnymi tendencjami Paryża początku wieku, a przede wszystkim stylistyką typową dla dzieł tzw. École de Paris. Pierwsze znane dzieła malarza przedstawiają scenki z życia paryskiej bohemy – widoki z kabaretów, przedstawienia. W momencie gdy wystawiał po raz pierwszy swoje prace na Salonie Jesiennym, hołdował już tendencjom związanym z tzw. Szkołą z Pont-Aven, czyli stylistyką malarstwa Paula Cezanne’a. Jednocześnie łączył motywy bardziej klasyczne, kojarzone z symbolicznymi dziełami Puvis de Chavanne’a, Antoniego Buszka czy Michaiła Bojczuka. Prace Zaka z tego okresu są linerane, kolorystyka rozmyta, lekko zgaszona. Około 1910 roku w artyście rozbudziła się fascynacja malarstwem renesansu. Nawiązywał do dzieł mistrzów: Botticellego, Durera czy Da Vinciego. Często sięgał po tematy staro i nowotestamentowe. Obok tych podniosłych motywów, około 1911 roku, pod wpływem Eliego Nadelmana malował idylliczne, sielankowe panoramy z zagadkowymi postaciami. Zak z początku przedstawiał muzyków, pięknych kochanków, androgeniczne postaci. Ukazywał je na tle onirycznej architektury, którą ujmował kubistycznie. Z czasem tych romantycznych bohaterów zastąpiły sylwetki biedaków, żebraków, drobnych pijaczków. Sylwetki nienaturalnie wydłużał, nadawał im teatralne pozy. Tło zostało uproszczone, niemal monochromatyczne. Ciekawym zbiorem w ouvre artysty są wykonane przez niego portrety. Najchętniej uwieczniał modelki, bliskie lub znajome damy. W twarzach pozujących kobiet podkreślał subtelne linie, dodawał liryzmu kolorem. Postaci te ujęte są na neutralnym tle, wydają się być zamyślone. Pod koniec życia Eugeniusz Zak coraz chętniej budował nastrój za pomocą koloru. Pod wpływem modnej tendencji Art Déco chętnie korzystał z różów, fioletów. Dzieła z tego okresu często łączy się z analogicznym, kolorystycznym etapem twórczości Pablo Picasso. 144