LENS
Marami pa ‘rin ang nagpapakuha sa inyo?
LL: Mga balikbayan ang madalas.
RI: Mga bumibisita na gusto ng magandang
picture. Kasi kahit anong ganda ng camera mo, hindi
mo mapapalabas na maganda ‘yan [kung hindi ka
marunong]. Kami, alam namin ang tamang anggulo,
shadow, ilaw.
GT: Mayroon pa ‘rin. ‘Yung ibang tao iniisip na
wala na kaming kinikita rito. Pero kung ang tao may
common sense, bakit sila magsasabi ng “buti kumikita
pa kayo riyan, marami nang may cellphone [na may
camera]”? Kung may isip ka, magsasalita ka ba nang
ganiyan? Kung ang ipinambili namin nito [camera],
ibinili na lang sana namin ng pagkain. Tignan mo nga
ang mga katawan namin kung mukhang nagugutom
kami. Magtitiyaga ba kami bumili ng libo-libong
halaga ng camera kung hindi kami kumikita rito?
ang ganda ng bati mo pero ang sagot sa’yo: “May
cellphone kami!” Ang sagot lang po ay ‘oo’ at ‘hindi’!
Hindi kailangan magtaray. Mas mataas man ang
pinag-aralan ng iba, mas malawak ang pang-unawa
namin sa kanila.
Kumukuha pa po kayo gamit ang film ?
LL: Wala na! Mabilis na kasi ang digital. Dati
sa film, aabutin pa ang customer ng dalawang oras
[sa paghihintay ma-develop]. Nag-iipon kami sa
studio namin; minsan umaabot ng apat na oras. Kami
ang nagpuputol ng film. Ngayon, may printer na.
Mabilis na.
Anong oras kayo dumarating at nagtatagal dito sa
Rizal Park?
LL: Depende. Wala kaming oras. Kung gusto
namin umaga o hapon. Minsan umuuwi na kami ng
maaga, alas-sais. May iba, inaabot ng alas-dose ng gabi.
Tama naman, kuya.
GT: Ang ibang tao kasi ang baba ng tingin
sa photographer! Hindi ba nila alam na ang isang
litrato, puwede mo bayaran ng milyon! Sa isang
photographer, walang imposible. Minsan ang customer
kapag bebentahan mo ng isang litrato ang sasabihin
ay “ang mahal naman niyan”! Ma’am, sir, kahit saan
tayo makarating, walang overpriced na litrato. Ang
importante, hindi ko kayo pinilit [na magpakuha].
Aaminin ko sa inyo, ma’am, ako wala akong diploma.
Sa labas ng Luneta, saan pa kayo kumukuha?
LL: Dati, malakas kami sa mga kasal. Ngayon,
mahirap. Ang uso ngayon ‘yung mga video.
Magaganda na rin ang mga cellphone.
GT: Kumukuha ‘rin kami sa mga events. Part ako
ng mga iba’t ibang grupo ng photographers. Miyembro
‘rin ako ng Litratista ng Bulacan. Hunter ako. Gusto ko
paspas sa trabaho.
Ilan kayo sa grupo ninyo?
GT: Kami ang pinakamarami. Umabot kami ng 72.
LL: Lahat ng naka-orange [na t-shirt] kasama
namin. May uniform kami. ‘Pag hindi ka nagsuot ng
uniform, may multa.
Pero mayroon naman kayong kayang gawin. Isang
skill na ‘di lahat ng tao meron. Hindi lahat kayang
maging magaling na photographer.
GT: Kahit ‘di ka nakatapos ng pag-aaral, ang
mahalaga marunong ka magsulat at magbasa. Kung
matalino ka pero kapos ka sa kapalaran, anong
magagawa mo? Ngayon lang ‘yan na puwede ka na
mag-aral ng libre. Ang maganda ‘yung may talino ka
na kaya mong gamitin sa kalawakan at may tamang
pag-uugali ka. Kahit nasa kalsada ka, ang ugali mo
hindi pang-kanto. Kapag ang kaharap mo alam mo na
edukado, edukado ka ‘rin kaharap.
Ang hirap kasi sa [tingin ng tao sa] estado namin,
‘pag may aalukin ka ng “pa-litrato kayo, ma’am, sir”—
Sino humuhuli sa inyo?
LL: Kami ‘rin na mga opisyal. Nililista mga
pangalan tapos ‘pag bigayan na ng biyaya, kakaltasan.
‘Yung mga nakasuot ng ibang kulay na damit, ano
sila? Kasama niyo ba sila?
RI: Ibang faction pero kami [SMPL] talaga ang
official na photographers dito sa Luneta.
Follow the official page of Samahan ng Malayang Photographers sa Luneta on
Facebook. Connect with the photographers featured through the editors of Kanto.
04
16