Anıl Yasin AKDOGAN
[email protected]
VERİM
HESABI
Kimya
Teknikeri
(Mezun)
K
imyasal madde üretimi yapan fabrikalarda kimyagerlerin ve kimya mühendislerinin en önemli işlerinden biri , reaksiyona giren maddelerin tamamen ürüne dönüşmesini sağlamaktır. Bir
stokiyometri probleminde teorik olarak hesaplanan ürün miktarı , gerçekte elde edilen miktar ile
genelde aynı değildir. Çünkü reaksiyon sırasında yan ürün oluşabilir ve ürün tamamlanamayabilir veya
ürünün bir miktarı deneysel koşullara bağlı olarak kaybolabilir. Bu faktörlerin hepsi sonuçta ürün miktarında azalmaya sebep olur. Reaksiyon verimliği de saflık gibi % ile ifade edilir. % 50 verimin anlamı
şudur ; 100 gram ürün oluşması gerekirken 50 gram ürün oluşmuş olmasıdır.
Bir reaksiyon sonucunda elde edilen ürün saflaştırıldıktan sonra tartılır , bu nicelik reaksiyonun gerçek
verimidir. Teorik verim ise hesaplama ile bulunan miktardır. Gerçek verimle , teorik verim % olarak
ifade edilirse , “yüzde verim” olarak adlandırılır.
Örneğin bir reaksiyonda hesaplanan teorik verim 9.0 gramdır. Ancak elde edilen ürün 7.2 gram gramdır.
Buna göre % verim?
Buna günlük bir olaydan örnek vermek gerekirse ;
Ayşe, kimyasal madde üretimi yapan bir fabrikada kimyager olarak çalışmaktadır. Ayşe’den ısıtma suyu
sistemlerinden çözünmüş oksijenin uzaklaştırılmasında ve pestisitlerin üretiminde kullanılan N2H4
(hidrazin) üretmesi istenmiştir. Ayşe, yaptığı araştırma sonunda Rasching yöntemine göre Cl2, NaOH ve
NH3’tan N2H4 üretildiğini bulmuştur. Rasching yönteminde, aşağıdaki üç basamak vardır.
25