Düşük dopamin seviyesi bizi aceleci yapabilir, kestirme yiyecek ve
davranışlara yöneltebilir.Çünkü ihtiyacımız olan zihinsel ve biyokimyasal
kaynaklara sahip değilizdir ve çok yağlı bir abur cuburun veya uyarıcı bir
davranışın bizi geçici de olsa çöküntüden kurtaracağını ve rahatlama yaratacağını biliriz. Yüksek oranda yağ içeren yiyecekler beynimizin sürdürülemez
miktarda dopamin salgılamasına neden olur, bu da heyecan ve zevk patlaması yaşamamıza yol açar; aynı zamanda yemek bağımlılığının da temelini
hazırlar.
Dopamin ve beyin fonksiyonlarını ayrı ayrı inceleyelim.
Dopamin ve Hareket (İstemli Hareket)
Beynin bazal gangliya adlı bölümü hareketi düzenler. Ama bazal gangliyanın iyi çalışabilmesi için belli
bir miktar dopamine ihtiyacı vardır. Beyinde dopamin eksikliği oluştuğunda, hareketlerde gecikme ve
koordinasyonsuzluk meydana gelir. Öte yandan, dopaminde aşırılık olduğunda, beyin vücudun tekrarlanan tikler gibi gereksiz hareketler yapmasına neden olur.
Dopamin ve Ödül (Haz) Bekleyen Davranış
Dopamin beyinde haz duygusuna aracılık eder. Haz verebilecek durumlar esnasında salgılanır. Bu
yüzden kişinin haz verecek aktiviteler veya işler aramasına sebep olur. Haz verecek şeyler yiyecek, seks
veya uyuşturucu olabilir.
Dopamin ve Bağımlılık
Sigara, kokain ve amfetaminler dopaminin sinir hücreleri tarafından tekrar emilmesini engeller. Böylece
sinir uçları arasında dopamin birikir. Dopamin fazlalığını haz olarak hisseden beyin bu maddelerden
yine ister. Bu da kişide bağımlılık hâlini alır.
Dopamin ve Hafıza
Beyindeki dopamin düzeyleri, özellikle prefrontal korteksteki, kısa süreli hafızanın iyileştirilmesini
sağlar. Bununla birlikte dopamin seviyesinin hassas bir aralığı vardır. Dopamin çok fazlalaştığında ya da
azaldığında hafıza zarar görür.
Dopamin ve Dikkat
Dopamin odaklanmayı ve dikkati artırır. Dopamin belli bir bilgiye verilecek cevabı temel alarak kısa
süreli hafıza neyin kalacağına karar verir. Prefrontal korteksteki dopamin azlığının dikkat eksikliğine
neden olduğu düşünülmektedir.
Dopamin ve Kavrama
Beynin ön loblarındaki dopamin bilginin beynin diğer bölgelerine akışını kontrol eder. Dopamin eksikliğinde nöro-kognitif fonksiyonlarda düşüş meydana gelir, özellikle hafıza, dikkat ve problem çözme
yeteneğinde.
Sosyal Fonksiyonlar
Dopamin eksikliğinin sosyal anksiyete ve sosyal fobiyle ilişkili olduğu saptanmıştır. Öte yandan bipolar
bozukluk hastalarının da aşırı sosyal olduğu gözlenmekte ve bunun sebebinin de dopamin miktarındaki
artış olduğu düşünülmektedir.
Dopamini doğal yollarla arttırmanın yolu
Dopamin miktarını doğal yollarla artırdığınızda daha mutlu, daha tatmin edici bir yaşam sürmeniz
mümkün. Çünkü dopamin ruh hâlinin düzenlenmesinde çok önemli bir rol oynar. Dopamin azlığı ise
depresyon, tatminsizlik, enerjisizlik ve bunalım olarak kendini gösterir.
23