ANALİZ |
||||
44 |
miş kriterlere dayanırlar . Tüm dünyadaki rekabet otoriteleri arasında da bu husustaki kuralların artık birbirine çok benzediği hatta yoğun bir paralellik içine girdiğini söylemek de yanlış olmayacaktır . Örneğin benim etik skalama göre karteller rekabet ihlallerinin en pervasız formudur ve birçok ülkenin mevzuatında yer verildiği şekli ile cironun en az % 2 ’ si oranında para cezaları ile cezalandırılır . Bunlara ek olarak ağırlaştırıcı ve hafifletici faktörler de cezanın belirlenmesinde dikkate alınmaktadır . Örneğin ; soruşturmanın engellenmesi , para cezası belirlenirken ağırlaştırıcı faktör olarak dikkate alınırken ; işbirliği , hafifletici faktör olarak değerlendirilmektedir . Son on yılda caydırma politikaları ihlallerin daha kolay ortaya çıkarılmasını sağlayacak şekilde değiştirildi ve yeniden düzenlendi . Örneğin , pişmanlık programları sayesinde ; şirketlere işbirliğinde bulunarak kartelleri ortaya çıkarma karşılığında cezadan bağışık kalma imkanı tanındı . Bunun yanı sıra uzlaşma sistemleri de şirketler ve rekabet otoriteleri arasında uzun dava giderlerinin asgariye indirilmesine yarayan bir araç haline geldi . Bu gelişmelere paralel olarak , özellikle de Avrupa Birliği ’ nde teknolojinin gelişmesi ile rekabet otoritelerinin delil toplamadaki imkan ve yetkileri artırıldı . Yakın zamanda yürürlüğe giren uygulama ile AB Komisyonu şirketlerin bilgisayar sunucularında bulunan bütün bilgileri depolandıkları yerden bağımsız olarak çekip alabilen ve sınıflandırabilen yazılımlar kullanmaya başladı . Rekabet hukuku ihlallerinin bu karmaşık yapısı ve ilişkili sonuçları dikkate alındığında , rekabet uyumu için kubet
mevzuatı şirketin tüm cirosunun % 10 ’ una kadar para cezaları öngörmektedir . Ayrıca kişisel olarak uygulanan para cezaları , meslekten men ve en ağırı olan hapis cezaları da ( bazı sistemlerde ) rekabet ihlallerinin getirdiği ağır yaptırımlar arasında . İkinci olarak maddi zararın tazmini de yaptırım sistemlerinin önemli bir parçası konumundadır . Rekabet kurallarının ihlali neticesinde zarara uğrayan taraflar , bu zararlarını tazmin etmek üzere ihlali gerçekleştiren teşebbüse karşı dava açabiliyorlar . Farklı tazmin mekanizmaları örneğin ; toplu davalar ya da grup davaları ve üç katı tazminat hakkı zarara uğrayan tarafları zararlarını tazmin etmeye sevk etmek amacını gütmektedir . Üçüncü olarak , şirket itibarının kaybı da caydırıcılığın temel öğeleri arasında yer alır . Etik kaygılar da daha çok itibarın zedelenmesi tehlikesi ile ilgilidir . Bir kez kaybettikten sonra bir şirketin tüketicileri , dağıtıcıları ve tedarikçileri nezdinde “ rekabet ihlalinde bulunmuş şirket ” kimliğini düzeltmesi çok zordur . Yeri gelmişken , şirketlere ve bireylere ayrı cezalar uygulanabilmesinin arkasındaki mantığı da ortaya koymak lazım . Hissedarların ve yöneticilerin sahip oldukları sorumlulukların farklı olması ve rekabet ihlallerinin kusur ya da kasıt ile ama her şekilde şirket yetkililerinin davranışı ile oluşması , bu ihlallerin önüne geçmek amacıyla bireysel cezaları da sisteme dahil etmiş durumda . Bu durum “ asil ve vekil ikilemi ” olarak da bilinir . Rekabet kurallarının ihlal edilmesinde yöneticilerin sahip oldukları söz hakkını ve kullandıkları inisiyatifleri gören rekabet otoriteleri , bireysel cezalarla yaptırımların caydırıcılığını artırmakta , kurumsal olarak da yöneticiler ile hissedarlar arasındaki ayrımı daha belirgin hale getirmekte . İhlallere ilişkin cezaların ve ayrıca sebep olunan zararlara ilişkin tazminat yaptırımlarının beraberce var olmasını da “ herkes için adalet ” prensibine dayandırabiliriz . İhlallere ilişkin para cezalarının amacı ihlali “ cezalandırmak ” iken , tazminat yaptırımının amacı ihlalden zarar görenlerin kaybını tazmin etmektir . Çoğu rekabet otoritesi ceza miktarını saptarken , kanunda önceden belirlen-
|
REKABET UYUMU , ŞİRKETLER İÇİN SADECE HUKUKSAL BİR SORUMLULUK OLARAK TANIMLANIYOR ANCAK KANUNLARA UYMAK İLE UYUMLU OLMAK ARASINDA FARK VAR . UYUMLU OLABİLMEK İÇİN , HUKUKİ ZORUNLULUKLARA UYMANIN ÖTESİNDE BİR KATMA DEĞER YARATILMALIDIR . |
REKABET UYUM PROGRAMLARI Mobbing , ırk ve cinsiyete dayalı ayrımcılığın engellenmesi , özel bilginin korunması , kurumsal yönetim ilkeleri doğrultusundaki şeffaflık , yolsuzlukla veya rüşvetle mücadele ne kadar şirketlerin etik ve yasal sorumlulukları arasında ise rekabet kurallarına uyum da en az bu örnekler kadar şirketlerin yasal ve etik sorumlulukları arasındadır . Rekabet uyumu , vergi kanunları ya da iş kanunlarına uyum kadar önemlidir . Kanımca bu öneri yüzde yüz doğru , ancak derinlikten yoksundur . Rekabet uyumu şirketler için sadece hukuksal bir sorumluluk olarak tanımlanıyor ancak kanunlara uymak ile uyumlu olmak arasında bir fark var . Uyumlu olabilmek için , hukuki zorunluluklara uymanın ötesinde şirketlerde bir katma değer yaratılmalıdır . Gerçekten de rekabet kuralları şirketler için öncelikle bir yasal sorumluluktur . Ancak rekabet kurallarına uyumun sağlanması beraberinde şirketlere bu konuda katma değer de yaratmalıdır . Rekabet uyum programı şirketlerin rekabet kuralları ile halihazırda var olan uyumunu devam ettirmek ya da rekabete uyumlu olmayan uygulamaları tespit edip bunlara çözüm getirmek amacıyla kullanılan bir denetim sistemidir . Yöneticiler etkili bir rekabet uyum programının uygulamaya koyulabilmesi için para , zaman , insan gücü harcamalıdır . Rekabete aykırı davranışlar , “ çok zekice ” alınmış bir iş kararından doğabilir ve bir elektronik postadan ya da el yazısı bir nottan bile kimi zaman kolayca ortaya çıkarılabilir . Şirket çalışanlarının davranışları her zaman yöneticiler tarafından takip edilemeyeceğinden ve hatta yöneticinin davranışları da hissedarların kontrolü altında olamayacağından her şirket için güçlü bir rekabet kültürü oluşturmak elzemdir . Dolayısıyla rekabet uyum programları tüm bu aktörler arasında bir kontrol mekanizması yaratması açısından temel bir zorunluluktur . Keza , şirketlerin de rekabet uyum programı geliştirmelerindeki temel amacı , güçlü bir rekabet kültürünün oluşturu-
rumsal standartları belirleme sorumluluğu yöneticilerin omuzlarına yükleniyor .
|