Etik ilkeler, kurum çalışanlarının müşteriler, meslektaşlar, hissedarlar, düzenleyici otoriteler, rakipler ve tedarik-
meslektaş�
çiler ile ilişkilerini düzenleyen ilkeler bütünüdür. Bu ilkeler iş ve işle bağlantılı kararlarda kurum çalışanlarınca dikkate alınmak zorundadır. Bu kuralların tüm çalışanlar tarafından bilinmesi ve uyulması sağlanarak, profesyonel bir çalışma ortamı yaratılmış ve kurumun itibarı güçlendirilmiş olunur. Kurumsal yapılarda yazılı olarak ilan edilen bu kurallara çalışanların uyması zorunludur. Yazılı olan bu kuralların çalışma yaşamının her alanını kapsaması ise olanaklı değildir. Çalışanların, iş yaşamı ile ilgili bir davranışında etik ilkeler açısından bir tereddüdünün oluşması halinde, aşağıdaki sorulara verecekleri yanıtlar yön tayinini sağ� sağlayacaktır. l Bu davranışım / kararım yasal mı? l Adil ve dürüst müyüm? l Başkalarına, bana davranılmasını arzu ettiğim gibi mi davranıyorum? l Davranışım vicdani mi? Bu davranışımı çalışma arkadaşlarıma, amirlerime ve düzenleyici otoritelere karşı savunabilir miyim? l Bu davranışım çalıştığım kurumun ve diğerlerinin itibarını zedeler mi? l Kurumun kısa ve uzun vadeli çıkarları ile bağdaşıyor mu?
Şimdi de kurumların yazılı olarak yayınladıkları etik ilke� ilkelerin ortak ve en yaygın olanlarını ele alalım.
Gizlilik( Confidential Information) Kurum çalışanları iş yaşamında gerek üçüncü kişilere karşı, gerekse de kurum içi çalışanlara karşı gizlilik ilkesine uymak zorundadırlar. Kurum ve kurum müşterilerine ait bilgilerin gizli tutulması, çalışan işinden ayrılmış olsa bile uyulması gereken etik ilkelerden biridir. Kurumun“ çok gizli”,“ gizli” veya“ kişiye özel” olarak belirlediği bil-
bil� gilerin gizliliğine uymak, çalışanların yükümlülüğüdür.
İçsel Bilgi ve İçeriden Öğrenenlerin Ticareti( Inside Information and Insider Trading) Çalışanların, kendi çalıştıkları ve bağlı firmalarının hisse senetlerini gerek kendi adlarına, gerekse de başkala� başkaları adına alıp satmaları yasaktır. Bu etik ilke ile firmanın menkul kıymetlerinin fiyatını etkileyen içsel bilgilerin kurum çalışanlarınca önceden öğrenilmesi mümkün olduğundan, bu bilginin henüz kamuya açıklanmadan kullanılarak kendisine veya başkasına menfaat temin etmesi önlenmek istenmektedir. Şirketin kâr / zarar, temettü oranı, yeni ürün, halka arz ka�
kararı, üst yönetimde değişiklik, önemli bir satın alma veya birleşme kararı gibi bilgiler içsel bilgilerdir.
Paydaşlarla İlişkiler( Interactions with Stakeholders) Paydaş kavramı, bir firmanın sözleşme temelli veya di-
KURUMSAL YAPILARDA YAZILI OLARAK ILAN EDILEN ETIK İLKELERE( CODE OF CONDUCT) ÇALIŞANLARIN UYMASI ZORUNLUDUR. ANCAK BU KURALLARIN ÇALIŞMA YAŞAMININ HER ALANINI KAPSAMASI MÜMKÜN DEĞILDIR. DOLAYISIYLA KONU ÜZERINDE DÜŞÜNMEYE DEVAM ETMEK GEREKIR.
ğer şekillerde ilişkide olduğu diğer tüm gerçek ve tüzel kişileri kapsar. Çalışanlar, müşteriler, tedarikçiler, yasal otoriteler paydaş kavramı içinde kabul edilirler. Kurum çalışanları birbirine karşı ve diğer paydaşlara saygılı ve eşit davranarak şirketin kurumsal gücüne katkı sağlamalıdırlar. Müşteriler ve tedarikçilerle ilişkiler de yasal, şeffaf, sağlam ve sürdürülebilir olmalıdır. Diğer taraftan çalışanlar, müşteriler ve tedarikçilerle ilgili bir bil-
ta�
gi paylaşımının Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu’ na aykırılık teşkil edebileceği hususunu da göz önünde bulundurmalıdırlar bu�
.
Medya İlişkileri( Publicity) İlgili birim ve yöneticileri dışında veya onların onayları olmaksızın, herhangi bir çalışanın kurum adına demeç verme, görüş bildirme ve açıklama yapmaktan kaçınması gerekmektedir. Bu ilkeyle, kurumların yetkili olmayan çalışanları tarafından çelişkili ve yanlış açıklama yapmak suretiyle kurumunu zor durumda bırakmaması hedeflenmektedir.
Fırsat Eşitliği( Equal Employment Opportunity) Tüm çalışanlar ve potansiyel çalışanlar etnik köken, milliyet, ırk, dil, inanç, cinsiyet ve cinsel tercihleri sebebiyle ayrımcılığa uğramamalı ve eşit muamele görmelidir. Bu ilke tüm paydaşların da işle ilgili konularda( fiyatlama, prim, bonus dağıtımı vb.) ayrımcılığa uğramamasını temin etmektedir.
Rahatsız Edici Davranışlardan Kaçınma( Harassment) Kurum çalışanları politik, dinsel, etnik ve cinsel konularda hoş karşılanmayacak açıklamalar yapmamalıdır. Paydaşlar veya rakiplerde fiziksel veya zihinsel rahatsızlık yaratabilecek yazılı veya sözlü davranışlara hoşgörülü davranılmamalıdır.
Kurum Kaynaklarının Amaç Dışı Kullanımı( Company Property and Assets) Kurum çalışanları, kuruma ait varlık ve kaynakları sadece kurumun iş ilişkileri ile bağlantılı olarak kullanmalı ve özel veya diğer amaçlarla kullanmamalıdır. Kaynak ve varlık kavramları, kuruma ait cep telefonu, mail adresi, internet hattı, bilgisayar gibi her türlü donanımı kapsamaktadır. Çalışma dönemi içinde çalışan tarafından gerçekleştirilen bir çalışma veya yayın da aksi kararlaştı� kararlaştı-
35