yöneticinin eylem ve hareketlerinden şirket menfaati konusunda iyi niyetli davranıp davranmadığı çıkarılmaya çalışılmaktadır . İkinci unsur , karardan önce gerekli bilginin edinilip edinilmemiş ( informed ) olduğudur . Üçüncü unsur ise , şirket ile çıkar çatışması içinde kalınıp kalınmadığıdır . Bir diğer deyişle , alınan karardan yöneticinin şahsi menfaat elde edip etmediğidir . Eğer bu üç unsur birlikte var ise , alınan karar bir iş adamı kararıdır ve bu karar neticesinde ticari olarak zarar edilmiş olsa dahi hukuki sorumluluk doğmayacaktır . Nitekim alınan karar bir ticari muhakeme kararıdır ve ticari hayatın gereklerine uygun olarak , şirket her zarar ettiğinde bu yöneticiye yansıtılamayacaktır . Yöneticinin zarardan sorumluluğu , eğer varsa ihmali veya kusuru oranındadır .
CEZA SORUMLULUĞU Şirket faaliyetleri sırasında gerçekleştirilen işlemler , bazen de şirkete karşı veya şirket aleyhine cezai ve idari sorumluluğu gündeme getirmektedir . Kimi zaman ölümlü bir olayın yaşandığı , kimi zaman ise bazı yönetici ve çalışanların şirket kaynaklarını kullanarak işledikleri bir suçun söz konusu olduğu cezai süreçler , şirketi olaya bağlayacak kurumsal bir karar olmasa dahi , şirketin diğer yönetici ve çalışanlarını da sonuçları sıkıntılı olabilecek durumlarla karşı karşıya bırakabilir . Temel olarak şirket faaliyetleri sırasında ceza hukuku ile aşağıdaki ihtimaller nedeniyle karşılaşılabilir : l Şirkete karşı işlenen suçlar , l Şirketin faaliyetleri nedeniyle yönetici ve çalışanlar tarafından kasten işlenen suçlar , l Şirketin faaliyetleri sırasında şirket yönetici ve çalışanlarının tedbirsiz ve dikkatsiz fiilleri nedeniyle işlenen suçlar . Şirkete karşı işlenebilecek suçlar arasında genellikle şirketin malvarlığına veya diğer ekonomik değerlerine yönelen , şirket çalışanlarının şirkete ait malları çalmaları , şirket tarafından tevdi edilen malvarlığı değerlerinin yöneticiler veya çalışanlar tarafından mal edinilmesi , şirket kayıtlarında hileli işlemlerle yapılan dolandırıcılık gibi
UYARI : YÖNETICININ SORUMLULUĞU ŞIRKETIN ZARAR ETMESI DEMEK DEĞILDIR . SORUMLULUK IÇIN KUSUR ŞARTTIR .
ZARAR ➜ KUSUR ➜ SORUMLULUK
suçlar akla gelmektedir . Bu suçları işleyen kişiler , ticari hayatta “ beyaz yakalı ” çalışan olarak adlandırılan yönetici konumunda olan kişiler olduklarından dolandırıcılık , güveni kötüye kullanma gibi ekonomik zarara yol açan suç tipleri “ beyaz yaka suçları ” olarak da anılmaktadır . Güveni kötüye kullanma suçundan söz edebilmek için , bir malvarlığı unsurunun zilyetliğinin veya malvarlığı unsuru üzerindeki tasarruf imkânının veya malvarlığı üzerinde hukuki bir işlem gerçekleştirebilme yetkisinin veya kontrolünün hukuken geçerli bir rıza ile devredilmiş olması ön şarttır . Kendisine temsil yetkisi tanınan şirket yöneticilerinin yetkilerini kullanarak şahsi menfaat sağlamaya yönelik fiilleri de , şirkete karşı güveni kötüye kullanma suçu olarak değerlendirilmekte ve yedi yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilmektedir . Dolandırıcılık suçunda ise , failin karşısındaki kişiyi hileli davranışlarla aldatması söz konusudur . Bu kapsamda örneğin imza yetkilisinin şirket hesaplarından kendi şahsi hesaplarına para aktarması , güveni kötüye kullanma suçu kapsamında , bu aktarımın şirket hesaplarında yapılan hile ile gerçekleştirilmesi ise dolandırıcılık kapsamında değerlendirilebilir . Şirketin ekonomik değerlerine yönelen diğer suç tiplerine örnek olarak ise , şirketin ticari sırlarının yetkisiz kişilere ifşa edilmesi , fikri ve sınai mülkiyet haklarının ihlali gibi durumlar gösterilebilir .
İLK ADIMLAR ÖNEMLİDİR Şirket faaliyetleri sırasında , şirket yöneticilerinin kasten şirketin menfaati veya şahsi menfaatler için ( kârlılığı artırmak , terfi edebilmek vs .) cezai sorumluluk doğurabilecek davranışlar sergilemeleri de mümkündür . Bu gibi işlemlerde çoğu zaman suç , şirket lehine işlense de fail konumunda işlemi gerçekleştiren ger- çek kişiler veya sorumlu müdürler yer almaktadır . Şirketler hakkında ise , Türk Ceza Kanunu ’ nda güvenlik tedbiri olarak tanımlanan , bir kamu kurumundan alınan izinle faaliyet gösteren bir şirkette bu iznin iptali ve suç konusu malların müsaderesi , yani bunlara el konulması şeklinde yaptırımlar düzenlenmiştir . Ayrıca Kabahatler Kanunu uyarınca , dolandırıcılık , ihaleye fesat karıştırma , edimin ifasına fesat karıştırma , rüşvet , suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama , zimmet , çevrenin kirletilmesi , kaçakçılık vb . suçların tüzel kişinin yararına olacak bir şekilde işlenmesi halinde , tüzel kişiye 3.282.503,42 Türk Lirası ’ na kadar ( 2017 yılı için güncel tutar ) idari para cezası verilmesi mümkündür . İcra ve İflas Kanunu , Bankacılık Mevzuatı , Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu , İmar Kanunu , Çevre Mevzuatı , Sermaye Piyasası Kanunu , Rekabet Kanunu gibi düzenlemelerde yer alan cezai veya idari sorumluluğu doğuracak türden örnek suçlar da faaliyet alanına göre birçok şirket yöneticisini yakından ilgilendirmektedir . Son olarak , gelişen iş güvenliği ve benzeri mevzuat , şirket yöneticilerinin , ticari faaliyetler sırasında meydana gelen ölümlü ya da yaralanmalı kazalara ilişkin sorumluluklarını doğurabilmektedir . Ticari işleyiş sırasında yaşanan kazalar sonucunda hayatını kaybeden veya yaralanan kişilerle ilgili açılan ceza davaları , olayın boyutuna göre bütün şirket yönetimini de kapsayabilmektedir . Bu süreçlerle ilgili ilk andan itibaren atılan adımlar , sürecin devamını ciddi bir şekilde etkilemekte , ilk gün toplanmayan deliller nedeniyle ileride yaşanabilecek sıkıntılar vahim sonuçlar doğurabilmektedir . İş kazalarından dolayı yöneticilerin kasten adam öldürmeye kadar varabilecek suç isnatlarıyla karşılaşması riski bulunmaktadır . 4
33