|
ACFE kaynaklarına göre dünya genelindeki suiistimal inceleme uzmanlarının ( CFE ) yarısından fazlası bir şirket için çalışmaktadır . Bizde “ Kol kırılır yen içinde kalır ” diye bir atasözü vardır . Bu sebeple suiistimal olaylarının şirket dışında duyulmasını ve bilinmesini haklı olarak istemezler . Zira suiistimal müşteriler , tedarikçiler ve sermaye piyasaları nazarında şirketin itibarına zarar verir . Kesin bir yasal gereklilik olmadıkça birçok şirket soruşturma hususu vakayı ya da konunun tüm ayrıntılarını yasal mercilerle ya da kamuoyu ile paylaşmayı tercih etmez . Dolayısıyla vakaları iç soruşturmalarla yürütülmesi gizliliğin korunması açısından da büyük önem taşır . Soruşturmalara üçüncü tarafların dahil edilmemesi durumunda dış etki olmayacağı için şirket kendi içerisinde soruşturmanın kontrolünü daha sıkı gerçekleştirecektir . Buraya kadar saydığımız faydalarının yanında soruşturmaların iç kaynaklarla yürütülmesi tarafsızlık ve bağımsızlık konusunda soruşturma üzerinde baskı oluşturabilir . Günümüzde suiistimal risk yönetimi konusunda bilinçli şirketler iç soruşturmaları yürütmek ve disiplini sağlamak için etkin bir program oluşturmaya çalışmaktadır .
UYUM PROGRAMI VE İÇ SORUŞTURMALAR Her iç soruşturmanın kendine has özelliği , çokuluslu şirketlerin global uygulamaları yurtiçinde uygulamaya almak istemesi , ACFE , IIA gibi kuruluşlar tarafından oluşturulan standartların artan CFE ve CIA sayısıyla şirketlerimizde uygulama alanı bulması , beraberinde ülkemizde geleneksel olarak teftiş kurulları bünyesinde yürütülen iç soruşturmaların hangi bölümün sorumluluğunda yapılacağı sorusunu gündeme getirmiştir . İç denetim geçmişten gelen deneyimle bu sorumluluğun kendilerinde olması gerektiğini düşünür . Konunun hukuki boyutları olduğu gerekçesiyle hukuk departmanları da iç soruşturmalar konusunda inisiyatif almak istemektedir . Uyum görevlileri konunun etik kapsamında olduğunu , suiistimal soruşturmalarının uyum programının bir parçası olması gerektiğini , dolayısıyla iç soruşturmaların uyum bölümünün sorumluluğunda olduğunu iddia etmektedir . Şirketler , iç soruşturmaları yürütme sorumluluğunu hangi birime verirse versin , bu konuda öncelikle atılması gereken belli adımlar vardır . Herhangi bir iç soruşturma programı için üç önemli ilke şunlardır :
|
İÇ SORUŞTURMADA ADALET VE TARAFSIZLIK ÇOK ÖNEMLIDIR . ŞAYET SORUŞTURMA SÜRECININ ADIL OLMAYAN BIR ŞEKILDE ÜST YÖNETICILERIN , YA DA KÂR MERKEZINDE ÇALIŞAN PERSONELIN LEHINE YÜRÜTÜLDÜĞÜ ALGISI OLUŞURSA GENEL PERSONEL MOTIVASYONU DÜŞECEK VE BU DA UYUM VE ETIK PROGRAMININ BAŞARISIZLIKLA SONUÇLANMASINA YOL AÇACAKTIR . |
1 ) Çalışanların hak ve özgürlüklerinin korunması 2 ) Şikayetlerin zamanında çözülmesi 3 ) Soruşturmaların adil ve tarafsız yapılması Kişi hak ve özgürlüklerinin korunması ve iç soruşturma raporları sonrasında savcılık tahkikatına da konu edilebilmesi soruşturmaların hukuk departmanı tarafından yapılabilirliği konusunu gündeme getirse de suiistimal soruşturması başlı başına bir uzmanlık alanı olduğu için avukatların soruşturmayı yürütmesi yerine gerektiğinde gözetmen olmaları ya da verecekleri hukuki mütalaalarla danışmanlık yapmaları çok daha uygun olacaktır . Uyum görevlileri iç soruşturmaların yürütülmesi konusunda uygun gözükse de iç soruşturmalar sadece uyum perspektifinden ele alınamayacak kadar geniş bir konu yelpazesinde karşımıza çıkmaktadır . İç denetçiler de genellikle finansal konulara odaklanıp uyum konularını ikinci plana atabilmektedir . Örneğin mobbing soruşturması gibi finansal olmayan konularda iç denetim personelinin meşgul edilmemesi de önemli bir argüman olarak karşımıza çıkar . İnsan kaynakları aslında bu süreçteki en önemli aktörlerdendir . İç soruşturma sürecinin prosedürlere insan kaynakları aracılığı ile entegre edilmesi önem taşır . Soruşturma konusunda zamanın etkin kullanımı , problemlerin erken teşhis edilip zamanında çözülmesi kritik öneme sahiptir . Özellikle gelen şikayetlerin ivedilikle ele alınması ve zamanında çözümlenmesi gerekir . İç soruşturmalarda adalet ve tarafsızlık çok önemlidir . Şayet iç soruşturma sürecinin adil olmayan bir şekilde üst yöneticilerin , ya da kâr merkezinde çalışan personelin lehine yürütüldüğü algısı oluşursa genel personel motivasyonu düşecek ve bu da uyum ve etik programının başarısızlıkla sonuçlanmasına yol açacaktır . Tüm bunların ışığında diyebiliriz ki iç soruşturmalar titizlikle ele alınması gereken ve özel eğitim ve deneyim gerektiren süreçlerdir . Her bir soruşturma nev-i şahsına münhasırdır . Konunun bir tarafında iç soruşturma sorumluluğunu üstlenen kişinin , hukukunu ve çıkarlarını koruması gereken şirketin tüzel kişiliği bulunurken , diğer tarafta da bu işten elde ettiği gelirle idame ettirmesi gereken bir ailesi ve sosyal yaşamı olan bir insan vardır . Bu sebeple her soruşturma vakasının kritik cerrahi operasyon titizliğinde ustalıkla ele alınması gerekir . |
23 |