|
200 milyon ABD Doları tutarındaki krediye ilişkin faiz alma hakkına sahip olan Media şirketi, kağıt üzerinde, Putin’ in eski arkadaşlarından biri ve kızı Maria’ nın vaftiz babası viyolonsel sanatçısı Sergey Roldugin tarafından kontrol ediliyor. 200 milyon ABD Doları tutarındaki kredi, Putin’ e yakın kişilerin içinde olduğu ve Mossack Fonseca firması ile ilgili en az 2 milyar ABD Doları tutarındaki işlemlerin sadece bir kısmı. Gizli bir dokümandan yukarıda bahsedilen paraların bir kısmının, zamanında Rusya Devleti tarafından kontrol edilen ve Kıbrıs’ ta kurulu VTB Bank tarafından sağlandığı anlaşılıyor.
İHBAR MEKANİZMASI VE ARAŞTIRMACI GAZETECİLİĞİN GÜCÜ Bilindiği üzere Panama Belgeleri’ nin“ John Doe” takma adıyla bir ihbarcı tarafından Süddeutsche Zeitung gazetesine, sonrasında konunun Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’ na( ICIJ) yansımasıyla, belgeler dünyada 100’ den fazla medya kuruluşu tarafından incelendi. 11,5 milyon belgenin sızdığı düşünülürse bu araştırmanın devasa bir boyutta olduğu anlaşılıyor. Belgelerin tek tek incelenmesi, bunların filtrelenmesi, birden fazla katmanlı yapıya sahip paravan şirketlerin izlerinin sürülmesi, tüm bağlantılı kişilerin tespit edilerek paravan şirketlerin gizlenen gerçek sahiplerine ulaşılması, bulguların özel veri tabanlarında işlene-
|
rek değerlendirme yapılabilecek hale gelmesi ve bize sunulması tek kelime ile büyük bir gazetecilik başarısı. Panama Belgeleri’ nin sızdırılması, suiistimallerin tespit edilmesinde en etkin yöntem olan ihbar mekanizmasının önemini de bir kez daha gösteriyor. ACFE 2016 Küresel Suiistimal Çalışmasına göre, incelenen 2410 vakada suiistimaller % 40’ lık bir oranla ihbar yöntemi ile tespit ediliyor. İhbardan sonraki en etkin yöntemin % 16,5 ile iç denetim olduğu düşünülür ise ihbar mekanizmasının kritik önemi daha kolay anlaşılabilir. Panama Belgeleri, Mossack Fonseca ile ilintili işlemlerde yaklaşık 214.000 paravan şirketin kurulduğunu, servetini bu paravan şirketler aracılığıyla saklayanların içinde 140 politikacı ve kamu görevlisi, bu kişilerin aileleri ve yakın çevresi, resim galeri sahipleri, suç örgüt liderleri ve futbolcular gibi çok farklı kesimlerden gerçek kişile-
PARAVAN ŞİRKET NEDİR?
Sertifikalı Suiistimal Uzmanları Derneğinin( Association of Certified Examiners) Suiistimal Rehberi paravan şirketleri,“ Genellikle bir adres haricinde gerçek bir fiziksel mekana sahip olmayan, çalışan istihdam etmeyen ve bağımsız ekonomik değer yaratmayan kurumlar” olarak tanımlıyor. Bu özelliklere sahip şirketleri her zaman yasal olmayan veya kanun dışı işler yapan şirketler olarak görmemek gerekir. Örneğin bir paravan şirket, başka şirketlerin hisselerinin sahibi durumunda bir holding şirketi olarak veya ülkeler arası varlık transferlerinde kullanılmak üzere tamamen iş gerekliliklerinden ve yasal olarak kurulmuş olabilir. Ancak Panama Belgeleri’ nin değerlendirildiği bu yazı kapsamında paravan şirketler, gerçek sahiplerinin finansal işlemlerini, servetlerini ve yaptıkları yolsuzlukları saklamak amacıyla kurulan şirketler olarak anılacaktır.
|
rin olduğunu ifşa ediyor. Bu şaşırtıcı rakamlar aslında paravan şirket sisteminin normal bir iş yapış şekline döndüğünü ve kurumsallaştığını da gösteriyor. Panama Belgeleri’ ndeki rakamların sadece Mossack Fonseca’ nın içinde bulunduğu işlemlere ilişkin olduğunu ve vergi cennetleri de dahil dünyanın bir çok yerinde yüzbinlerce paravan şirketin kurulduğu düşünürsek, ortaya çıkan bu belgelerin buzdağının sadece görünen bir kısmı olduğunu düşünmek çok da yanıltıcı olmaz sanırım.
“ ÖZDE” DEĞİL“ SÖZDE” UYUM SÜREÇLERİ VE ÇÖKÜŞÜN BAŞLANGICI Paravan şirketlerin kurulması ve banka hesaplarının açılması gibi faaliyetlerde müşterilerine hizmet veren Mossack Fonseca gibi aracı danışman firmalar( hukuk büroları, bankalar, mali müşavirlik firmaları gibi), yerel yasalar ve uluslararası sözleşmeler uyarınca şirketlerin gerçek sahiplerinin kara para aklama, vergi kaçırma, yolsuzluk ve yasal olmayan işlere karışıp karışmadıklarına dair bir inceleme( due diligence) yapmak zorundalar. Özellikle paravan şirketin görünür veya ismi gizli tutulan gerçek sahibi, devlet görevlisi ve bu kişilerin aileleri ile yakın çevresi gibi“ siyaset ile ilişkili kişiler” ise( politically exposed persons), bu kişilerin yolsuzluğa bulaşıp bulaşmadıkları konusunda daha detaylı bir inceleme yapılması gerekmektedir. Bu durum bize gerçek sahibin isminin saklanması konusunun tamamen kontrolsüz bırakılmadığını gösteriyor. Ancak Panama Belgeleri, Mossack Fonseca’ nın kurduğu şirketlerin arkasındaki gerçek sahiplerinin çoğunu bilmediğini gösteriyor. Örneğin 2015 yılında yapılan bir iç denetim, Mossack Fonseca’ nın Hint Okyanusu’ nda bir vergi cenneti olarak bilinen Seyşeller’ de kurdukları 14.086 paravan şirketin sadece 204’ ünün gerçek sahibini bildiğini ortaya koymuştur. Kısaca Mossack Fonseca’ nın kanunlara uyum noktasındaki süreci tamamen çökmüştür.
|
29 |