HUKUK
BEYAZ YAKA SUÇLULARININ ÖZELLİKLERİ
Fail şiddet kullanmaz . Failin eyleminin amacı maddi fayda kazanmaktır . Fail suçu işlerken mesleki konumunu ve ünvanını kullanır . Fail , şirketlerde ve kamu kurumlarında teknik , gizli ve işin yapılmasına dair yöntem bilgisine ( know-how ) haiz bir çalışandır . Fail sosyal saygınlığa , iyi eğitime ve yüksek sosyal statüye sahiptir . Fail teknolojiyi ve iş çevresini ( network ) çok iyi kullanır , hırslıdır ve kariyerinde kolay yükselmek isteyen bir eğilimdedir .
26
işlem için şirketi zarara uğratan ( şirketin marka değerini düşüren , ağır cezalar ödemesine yol açan vb .) müdür ve yöneticilerden ayrıca tazminat istenebilecektir .
PEKI ÇÖZÜM NE ? Şirket içinde beyaz yaka suçlarına konu olabilecek usulsüzlükler , çoğunlukla yapılan denetimlerde veya şirket içi ihbar yönetimi ile farkedilir . Daha çok kurumsal ve uluslararası şirketlerde rastlanan şirket içi ihbar hatları yoluyla bilgi uçuran ( whistleblower ) çalışanlar şirket içi usulsüzlükleri ( kimliklerini saklama imkanı da tanıyan ) mail , telefon gibi yöntemlerle bildirip iç soruşturma sürecini başlatırlar . Ancak şirket içinde beyaz yakaya konu olabilecek usulsüzlük tespiti ve neticelendirilmesi genelde çeşitli problemler ve belirsizlikler getirebilir . Bazı şirket ve ülke kültürlerinde üst derece statülü meslekler genellikle kendi kendini düzenleyen bir özelliğe sahiptirler ve yanlış yapanların cezalandırılmasından ziyade sessizlik ve suistimalciyi koruma kuralları egemen olabilir . Mesleki dernek etik ya da disiplin kurullarının mensuplarına verdikleri cezalar , uzaklaştırma kınama geçici ya da sürekli olarak lisans ve üyeliğin iptali gibi hususları içerebilir . Geleneksel ceza ve idare hukuku da bu tür suçlara yönelik özel usul ve cezai hükümler öngörebilmektedir . Buna rağmen birçok şirket medyada yer alabilecek skandal ve şikâyetlerden kaçınmak için usülsüzlük yapan çalışanlarının sadece istifasını istemekle hatta çalışanlara anlaşma ( ikale ) yoluyla ayrılmayı önermekte ve olayın büyümesini engellemekle yetinmektedir . Ceza yargılamasının uzun sürmesi , şirketin ticari sır sayılacak bilgilerinin dava dosyalarında yer alması gibi haller şirketleri bu konuda sessiz kalmaya itebilir . Hâlbuki beyaz yaka suçları en az diğer suçlar kadar ciddi olup kurumun adalet duygusuna zarar veren , şirketin diğer çalışanlarını ve toplumu etkileyen suçlardır .
Global uyum politikaları çok sıkı olan uluslararası şirketlerde bile engellenemeyen beyaz yaka suçları , kariyerinde hızlı yükselmek isteyen çalışanlar için çoğu zaman kullanılan kısa bir yol olmakta ve çalışanlar kişisel çıkarlar elde ederken şirketleri telafisi mümkün olmayan risklere sürüklemektedirler . Şirketlerin kendilerini korumak için , suistimal yapıp şirketi maddi ve manevi ( itibar kaybı ) zarara uğratan çalışanlara karşı savunma mekanizmaları geliştirmesi zaruridir . Öncelikle tespiti zor ve teknik hususlar ihtiva eden beyaz yaka suçlarının engellenmesi amacıyla , şirketler daha mülakat aşamasında , çalışanların etik değerlerini ölçmek amacıyla adayları test etmeli ve etik sorular mülakatın vazgeçilmez bir unsuru olmalıdır . Çalışan hakkında yapılacak etik çalışmaya dair referans kontrolü de işe alma esnasında etkin bir şekilde kullanılmalıdır . Bununla beraber şirket içinde beyaz yaka suçlarını asgari seviyeye indirecek olan şirket içi etik kültürün oluşması için üst yönetim desteği ( tone at the top ) ile usulsüzlüklere karşı sıfır tolerans politikasının benimsenmesi hayati önem taşımaktadır . Bu etik ve uyum programı kapsamında , sürekli eğitimler , ceza & ödül sistemleri , şirkette yapılacak kapsamlı risk analizi , kilit rol oynayan kişiler ve süreçlerin belirlenmesi ve denetim & kontrollerin etkin kullanılması , çalışanların takip ettikleri süreçlerle ilgili sorumlu tutulması , iç şikayet ve disiplin süreçlerinin etkin uygulanması yöntemleri ile şirket içi etik kültürün oluşması sağlanacaktır . Şirket üst yönetiminin , çalışanların uygunsuz eylemlerinin sonuçlarını anladığından emin olması , şirketin uygunsuz davranışlara ve beyaz yaka suçlarına karşı duruşunun açık , net ve somut olarak belirtilmesi , çalışanların uyum ve hukuka aykırı davranışlarının derhal raporlanmasının teşvik edilmesi , çalışanlara şirket ilkelerini benimsetmek , onların şirkete olan aidiyetlerini artırmak , sadakatlerini korumak ve iyi bir kurumsal sorumluluk yaratmak için gereklidir . 4