ANALİZ |
|||||
14 |
liyordu. Takip eden en önemli eleştiri ise, yasadaki“ kolaylaştırıcı ödeme” istisnası oldu. Yasa, zorunlu hallerde, işleri hızlandırmak için verilen rüşvetlere kolaylaştırıcı ödeme adını veriyor ve onları istisna sayıyordu. Bu konu, yasa Amerikan senatosunda tartışılırken de gündeme gelmiş ve bir senatör, amaçlarını şöyle açıklamıştı:“ Bu yasayla amacımız bürokratik labirentlerin içinde kaybolmuş ve gerekli evrakları bir an önce almak isteyen bir şirket çalışanının memura vereceği 50 Dolar’ lık bir hediyenin değil, bir ülkenin petrol kanunlarında değişiklik yapılması için çeşitli hükümet organlarına 50 milyon Dolar katkı sağlayan Amerika bağlantılı şirketlerin peşine düşmek.” Yasayla alakalı bir diğer eleştiri,“ makul güvence” ve“ makul detay” kolaylığı idi. Yasa, şirket yönetimi muhasebe ve iç kontrol sistemleriyle ilgili konularda iyi niyetini ve uyum için“ makul” önlem aldığını ispat ederse, bunun incelemelerde ve yargılamalarda göz önünde bulundurulacağından bahsediyor. Yasayı inceleyenlerin eleştirdiği bu konu, yasada ciddi anlamda değiştirilmese de, uygulamada pek geçerli olmadığından, yargı organı“ makul güvence” yi pek fazla dikkate almadığından, bu eleştiri çok da yerini bulmamış oldu. Örneğin, bilgi teknolojisi devlerinden birinin, iş geliştirme için dünyada kullandığı binlerce şirketten birinin karıştığı bir rüşvet dosyası nedeniyle aldığı cezanın uzlaşma görüşmeleri iki milyon Dolar ceza ile sonuçlanınca,“ Binlerce şirketin hepsini tek tek denetleyemem” savunmasının pek de işe yaramadığı görülmüş oldu. Yasanın kendisinin değilse de, uygulamasının eleştirildiği konulardan, burada bahsedilecek sonuncusu, çoğunlukla kişilerin değil, kurumların cezalandırıldığı, oysa rüşvet suçunu işleyenlerin kişiler olduğu üzerinedir. Böylelikle asıl rüşvetin ödenmesi kararını veren kişiler, kararlarını bir ceza durumunda şirketin cezalandırılacağının bilinciyle daha rahat verebiliyor ve sorumlu oldukları şirket ceza aldığında, oradan ayrılarak başka bir şirkette benzer kararlar vererek yaşamlarını sürdürebiliyorlar. Böylelikle cezalar, kişiler bazında caydırıcılıklarını kaybetmiş oluyor. |
FCPA,( YURTDIŞINDAKI YOLSUZLUK UYGULAMALARI HAKKINDA KANUN) KONUSUNDAKI ELEŞTIRILERDEN BIRI DE,“ KOLAYLAŞTIRICI ÖDEME” IDI. YASA, ZORUNLU HALLERDE, IŞLERI HIZLANDIRMAK IÇIN VERILEN RÜŞVETLERE KOLAYLAŞTIRICI ÖDEME ADINI VERIYOR VE ONLARI ISTISNA SAYIYORDU. |
PEKİ ŞİRKETLER NE YAPSIN? FCPA’ i yayınlayan otoriteler, 2012 yılında, şirketlerin FCPA’ e uyum için neler yapmalarını beklediklerini anlatan bir kılavuz çıkardılar. Bu kılavuzda, çok temel olarak aşağıdaki öneriler iletildi şirketlere: Üst Yönetimin Duruşu: Yolsuzluk karşıtı politikalar şirketin üst yönetimi tarafından desteklenmelidir ve sık sık iletişimi yapılmalıdır. Etik Kurallar ve Uyum Politikaları: Etik Kurallar, etkin bir uyum programının en önemli temel taşıdır. Ayrıca detaylı iç kontroller, denetim prosedürleri, politikalar ve disiplin kuralları da mevcut olmalıdır. Gözetim, Özerklik ve Kaynaklar: Gözetim ve denetimden sorumlu bölüm ya da kişiler, yönetimden ayrı ve bağımsız olmalı; uyum programını etkin bir şekilde uygulaması için gerekli kaynaklarla donatılmalıdır. Risk Değerlendirme: Şirketler, yolsuzluk ve rüşvet konularında karşı karşıya oldukları riskleri doğru şekilde değerlendirebilmelidir. Eğitim: Konuyla ilgili politika ve prosedürler, eğitimler yoluyla tüm şirkete aktarılmalıdır. Teşvik ve ceza sistemleri: Uyum politika ve prosedürlerine uyulmaması ile ilgili cezalar ve disiplin işlemleri önceden belirlenmeli ve uyum her fırsatta teşvik edilmelidir. Üçüncü Şahıs Gözden Geçirmeleri: Müşteri, tedarikçi, aracı, temsilci gibi üçüncü şahıslar şirket uyum programından, Etik Kod’ dan ve ilgili politika ve prosedürlerden haberdar edilmeli ve uyumları düzenli olarak gözden geçirilmelidir. Raporlama: Çalışanlar, şirketin gizliliği temel alarak oluşturduğu bir raporlama mekanizmasını, bir misilleme endişesi hissetmeden, rahatça kullanabilmelidir. Gerçekleştirilen bir soruşturma sonrasında da şirketin iç kontrol ve uyum programı, elde edilen sonuçlara göre gözden geçirilmelidir. Denetim: Şirketlerin çalışma şekilleri ve çevreleri zaman içinde değiştiğinden, iyi bir uyum programının zaman içinde denetlenmesi ve gözden geçirilmesi gereklidir.
KRALİÇENİN ÜLKESİNDE … Birleşik Krallık’ ın yasası( UKBA, United Kingdom Bribery Act, Birleşik Krallık Rüşvet
|