HUKUK
10 davranıştan kaçınma ve işyerinde tanık olunan herhangi bir suistimali işverene bildirme şeklindeki alt yükümlülükleri de içermektedir . Bu kapsamda işverene zarar verebilecek ve işyerinin düzenini bozabilecek durumların işverenin menfaati gözetilerek kurum içinde bildirmesi çalışanın sadakat yükümlülüğünün bir gereği olarak değerlendirilirken , işverenin kural dışı eylemlerinin kurum dışı mercilere bildirilmesinin çalışanın gizlilik yükümlülüğünü ve sadakat borcunu ihlal edip etmediği sorusunu da gündeme getirmektedir . Sadakat yükümlülüğünün bu iki görünümü bir arada değerlendirilmekle birlikte kamu yararı için önemli olan bildirme yükümlülüğünün , işverenin ticari sırların korunmasına ilişkin menfaatinden üstün olduğu sonucuna ulaşılmaktadır . Nitekim Yargıtay 7 . Hukuk Dairesi 2016 tarihli bir kararında işverenin menfaatleri ile çalışanın hakları arasında bir denge sağlanması gerektiğini , çalışanın hukuka aykırılığı öncelikle işyeri içi mercilere bildirmesi gerekmekle birlikte her durumda işletme içi ihbarın öncelikli olmadığını , olayın özelliklerine göre işçinin doğrudan işletme dışı mercilere ihbarda bulunmasının da mümkün olduğu ve korunması gerektiğini ifade etmiştir .
İhbar mekanizmaları iş hukuku bakımından değerlendirildiğinde gündeme gelebilecek bir diğer konu ihbarda bulunan çalışanın korunmasıdır . Hukukumuzda konuyu doğrudan ihbar mekanizmaları bağlamında düzenleyen bir hüküm bulunmamakta ise de , uyum ihlaline tanıklık eden çalışanın sadakat borcu kapsamındaki “ whistleblowing ” yükümlülüğü karşısında işverenin de çalışanı koruma ve gözetme yükümlülüğü bulunduğu söylenebilir . Bu kapsamda çalışanların anonim olarak bildirimde bulunabileceği ihbar hatlarının kurulması , ihbar hatlarının nasıl kullanılacağı ve yapılan ihbarların kimler tarafından değerlendirileceği hakkında çalışanların bilgilendirilmesi , ihbar mekanizmalarının kurum içi politika ve prosedürlerle düzenlenmesi , teşvik edilmesi ve bildirimde bulunan çalışanların misillemeye karşı korunarak etkin bir ihbar süreci yürütülmesi gerekmektedir .
Nitekim İş Kanunu ’ nun 25 . maddesinde de işveren hakkındaki şeref ve haysiyet kırıcı ihbar ve isnatların “ asılsız olması ” hali fesih için haklı neden olarak düzenlenmiş olup asılsız olmayan veya çalışanın doğru olduğuna inanmak için makul sebeplerinin olduğu ve iyi niyetle yapılan ihbarlar iş akdinin feshine doğrudan neden olmayacaktır .
İşverenin bu yükümlülüklerinin temelinde çalışanlara iş güvenliği güvencesi sağlanması yer almaktadır . İş Kanunu ’ nun 18 . maddesi uyarınca , çalışanların mevzuattan doğan haklarını yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurması veya bu hususta başlatılmış bir sürece katılması , diğer bir ifadeyle , çalışanın tanık olduğu veya şüphe duyduğu bir suistimali yetkili mercilere bildirmesi iş akdinin feshi açısından geçerli bir sebep teşkil etmemektedir . Nitekim İş Kanunu ’ nun 25 . maddesinde de işveren hakkındaki şeref ve haysiyet kırıcı ihbar ve isnatların “ asılsız olması ” hali fesih için haklı neden olarak düzenlenmiş olup asılsız olmayan veya çalışanın doğru olduğuna inanmak için makul sebeplerinin olduğu ve iyi niyetle yapılan ihbarlar iş akdinin feshine doğrudan neden olmayacaktır .
Bununla birlikte çalışanların iş güvenliğinin korunması bakımından ihbar hatlarının etkin ve doğru kullanımının sağlanması , “ whistleblowing ” eylemlerinin normalleştirilmesi ve bildirimde bulunan çalışanların işyerinde “ ispiyoncu ” gibi etiketlerle misillemeye maruz kalmasının önlenmesi de önem arz etmektedir . Bu kapsamda bildirimde bulunan çalışana disiplin veya mali ceza uygulanmasına , ayrımcılığa maruz bırakılmasına veya korkutulmasına neden olan ya da bildirimde bulunan çalışanı herhangi bir şekilde misillemeye uğratan kişilere karşı etkili ve ölçülü yaptırımlar uygulanması tavsiye edilmektedir .
İhbar Mekanizmalarının Yönetiminde Hukuki Ve Cezai Sorumluluk
İhbar mekanizmaları dâhil olmak üzere tüm uyum süreçlerinin titizlikle yürütülmesi gerekmektedir . Zira bildirilen suistimallerin dikkate alınması , şirketin yasal sorumluluklarının gereğini yerine getirmesi açısından oldukça