INmagazine Sayı 33 Etik ve İtibar Derneği INmagazine 33 | Page 44

UYUM
arasında potlaç ve kula seremonileri
yer alır .
Potlaç , Kuzey Amerika yerlileri arasında yaygın olan bir armağanlaşma seremonisidir . Potlaç ' ta , bir kabile reisi , tüm servetini , diğer kabile reislerine armağan olarak dağıtır . Bu tören , kabile reisinin cömertliğini ve saygınlığını
göstermesinin bir yoludur . 7
40
Kula ise Melanezya adalarında yaygın olan bir armağanlaşma sistemidir . Kula ' da , iki kabile arasında , değerli hediyelerin sürekli olarak değiş tokuşu yapılır . Bu değişim , sosyal ilişkilerin ve barış ortamının korunmasını sağlar . 8
Osmanlı İmparatorluğu ’ nda Armağan Ekonomisi Hediye ve armağan kavramlarının tarihi ve kültürel kodlarını anlamak için hediye uygulamalarının tarihsel arka planı bağlamında Osmanlı İmparatorluğu ’ ndaki hukuki niteliğini de incelemek önemlidir .
16 . yy ’ da Osmanlı İmparatorluğu ’ nda özellikle atamalarda ve makamın yükselmesi için rüşvetin teamül haline gelmiştir . Bu dönemin muhasebe defterlerini tutan memurlara halktan hediye istememeleri konusunda ikazlarda bulunulmuştur . 17 . yy ’ da sadrazamların dahi mevkilerini kaybetmemek ya da sağlamlaştırmak için , saraydaki nüfuzlu memurlara kıymetli hediyeler verdiği ilgili kaynaklarda mevcuttur . 18 . yy ’ da hediye olarak verilen rüşvetin yaygınlaşması ve yolsuzlukların önlenmesi amacıyla hediye alışverişine bazı kısıtlamalar getirilmiştir . Devlet memurlarına sadece özel günlerde ( bayramlarda ) hediye verebilmeleri için izin verilmiştir . Tanzimat Fermanı ' nın ilanına kadar , Osmanlı İmparatorluğu ' nda hediyeler , devlet memurları arasında yaygın bir uygulama olmuştur . 9
19 . yy . da Osmanlı İmparatorluğu ' nu modernleştirmek amacıyla yaptığı reformlar ile batı idari sistemine bir uyum çabası başlamıştır . Buna istinaden , sistemin yeniden şekillendirilmesine yönelik bu reform sürecinde , devlet memurlarına yeterli maaşlar verilerek yolsuzlukların önlenmesi gündeme gelmiştir .
19 . yy . da Osmanlı İmparatorluğu ' nu modernleştirmek amacıyla yaptığı reformlar ile batı idari sistemine bir uyum çabası başlamıştır . Buna istinaden , sistemin yeniden şekillendirilmesine yönelik bu reform sürecinde , devlet memurlarına yeterli maaşlar verilerek yolsuzlukların önlenmesi gündeme gelmiştir . 10
Dönemde çıkarılan Ceza Kanunnamelerinde , hediyelerin mutlaka bir amaçla verilmesi , rüşvet alan ve veren kişilerin
cezalandırılmaları , memurluktan azledilmeleri düzenlenerek yolsuzlukların engellenip batı idari sistemine uyum yönünde adımlar atılmıştır . Osmanlı toplumunda özellikle 19 . yüzyılda , memurlar ve üst düzey devlet yöneticileri arasında karşılıklı alınıp verilen ayni ve nakdi eşyaların tümünün rüşvet kapsamında değerlendirilmesinin nedeni ise , kanunnamelerde rüşvet kapsamına giren ve girmeyen hediye kategorilerinin cins ve miktar bakımından belirlenmemiş olması da genelleme yapmaya neden olmuştur . 11 Ayrıca hediye vermenin sünnet olduğu gibi dini dayanaklar da hediye alış-verişinin devam etmesine neden olmuştur .
Osmanlıda yüzyıllarca rüşvet ve hediye sınırının çizilmesi için şifahen ve kanuni olarak düzenlemeler yapılmaya çalışılsa dahi , cezai yaptırımlar , sosyo-iktisadi politikalarla desteklenemediğinden ve refah düzeyi yükseltilemediğinden bu sorun tamamen ortadan kaldırılamamıştır .
Feodaliteden Modern Topluma Armağanın Değişimi İnsanlığın ilk dönemlerinde , hediyeleşme , bağ kurmak için yapılan bir eylemdi . Armağan karşılık beklenmeden verilir ve bu nedenle denkliğe ihtiyaç
7 Demirkaya , E ., “ Çağdaş Paylaşım Kültürü Ve Armağan ”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi , Mimar Sinan Güzel
Sanatlar Üniversitesi , İstanbul , 2014 , s . 106 .
8 A . g . e ., s . 107 .
9 Çelik , Y . “ Tanzimat Devrinde Rüşvet-Hediye İkilemi Ve Bu Alandaki Yolsuzlukları Önleme Çabaları ”, s . 29-33 .
10 A . g . m ., s . 41 .
11 A . g . m ., s . 26-27 .