MAKALE
14
Her ne kadar birbirlerine benzeseler de iç soruşturma çalışmalarının metodolojisi iç denetim çalışmalarından farklıdır . Farklı metotlar içeren soruşturma çalışmalarının iç denetim personeli tarafından yürütülmesi halinde organizasyon içinde iç denetime karşı bakışın olumsuz yönde değişebileceğinden bahseden çalışmalar bulunmaktadır .
ları , en iyi , bu görevlerde deneyimli kişilerce yerine getirilir 4 .
Her ne kadar birbirlerine benzeseler de iç soruşturma çalışmalarının metodolojisi iç denetim çalışmalarından farklıdır . Farklı metotlar içeren soruşturma çalışmalarının iç denetim personeli tarafından yürütülmesi halinde organizasyon içinde iç denetime karşı bakışın olumsuz yönde değişebileceğinden 5 bahseden çalışmalar bulunmaktadır . Ayrıca doğası gereği anlık olarak ortaya çıkan suistimal vakalarında , iç denetim bölümü yeterince büyük olmayan organizasyonlarda , suistimal denetçisine sahip olunmaması ve az sayıda denetçi bulunması , iç soruşturmanın etkin ve faydalı yürütülmesi konusunda kaynak yetersizliği 6 durumunu yaratabilecektir .
Özetle iç soruşturmaların , bu alanda deneyimsiz kişiler tarafından yürütülmesi halinde , sonuçların tatmin edici olmama olasılığı bulunduğunu söyleyebiliriz . Yılmaz , Ataman ve Ayboğa 7 da çalışmalarında ayrı bir hile incelemeleri birimini ele almış ; böyle bir birimin varlığının hem tespit edilen hile sayısında hem de tutarında artışa neden olduğunu tespit etmiş ve özel hile inceleme birimlerinin kurulmasını önermişlerdir . Zira “… Amaç ve yöntemler bakımından birbirinden ayrılması gereken görevlerin ( denetim , teftiş , soruşturma , inceleme ) birbirine karıştırılmaması , sistemlerin işleyebilmesinin ön koşuludur ” 8 .
Bu makalede , iç soruşturma faaliyetlerinin iç denetçilerden ayrı bir ekip olarak iç soruşturma ofisi tarafından yürütülmesi hususu üzerinde duracağız . Bu yapının , bir ekip olarak belirtilebileceği gibi organizasyonun boyutuna ya da tercihine göre kişi olarak da değerlendirilebileceğini belirtmek isteriz .
1 . Soruşturma Ofisi Kurmaktaki Amaç Ne Olmalıdır ? “ Kurumun tüm paydaşları nezdindeki saygınlığının korunması amacını olumsuz yönde etkileyebilecek maddi ya da maddi olmayan nitelikteki herhangi bir olayın , kurum içi iletişimi , ahengi ve herhangi bir bölümün işleyişini olumsuz yönde etkilemeden ; tarafsız , bağımsız ve iç soruşturma alanındaki üst düzey uzmanlıkla incelenmesini ve inceleme neticesinde belirlenen yaptırımların uygulanması için gerek-
4 The Institute of Internal Auditors , https :// www . theiia . org / globalassets / documents / resources / fraud-and-internal-audit-assurance-over-fraud-controls-fundamental-to-success-april-2019 / fraud-and-internal-audit . pdf , Erişim Tarihi : 10 . 12 . 2022 .
5 Soruşturma faaliyetlerinin iç denetçilerin kurum içindeki iletişimleri üzerindeki olumsuzluğuna işaret edilmektedir , lütfen bknz . Ali KAYIM , “ İç Denetçiler Soruşturma Yapabilir mi ?”, DENETİŞİM , 2009 , ss . 118-125 , s . 123 .
6 Kaynak yetersizliğinden kastımız , denetçinin herhangi bir ülkenin hukuki süreçlerine dair bilgisinin kısıtlı olabileceği hem de özellikle fraud vakalarında ve iç soruşturma metotlarına yabancı olabileceğidir . Bu noktada iç denetim faaliyetinin fraud vakalarındaki rolünün ne olması gerektiği ve iç denetçilerden fraud vakalarıyla ilgili beklenen hususların ne olduğu hususunda bilgi için Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesinde İç Denetim Standartları 1210-Yeterlilik başlığı incelenmelidir .
7 Dr . Gökhan YILMAZ , Prof . Dr . Başak ATAMAN , Prof . Dr . Hanifi AYBOĞA , Hile Önlenme ve Tespit Etme Yöntemlerinin Etkinliğinin Değerlendirilmesi : Türkiye Araştırması , Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt3 / Sayı3 ,
2018 , ss . 646-664 , s . 656 ve 663 .
8 Hami ÖRENAY , Teftiş ve Denetim Kavramları ve Denetimin Yeniden Yapılanması , DENETİŞİM , 2012 / 9 , ss . 92-94 , s . 94 .