ETİK ETHOS 1 mu ? KAOS mu ?
Şirketinizin kurucusunun bahsettiği dürüstlük , iş etiğinden farklı bir şey mi ?
Yazı : Fikret Sebilcioğlu
12
Türk Dil Kurumu ’ nun sözlüğünde güven , “ korku , çekinme ve kuşku duymadan inanma ve bağlanma duygusu , itimat ” olarak tanımlanmış . Güven , bireyler ve toplum için olduğu gibi , sosyal hayatımızın önemli bir parçası olan şirketler için de oldukça mühim .
İçinde yaşadığımız ekonomik sistemin bir sonucu olarak , şirkete sermaye koyup risk alan hissedar , kendini şirketin tek paydaşı olarak görüp , girdiği riskin karşılığını azami seviyede almaya çalıştı . Oysa bir şirket , çalışanları , müşterileri , tedarikçileri , kredi veren finans kuruluşları olmadan var olabilir mi ? Diğer menfaat sahiplerine oranla kendinde daha fazla hak görme yaklaşımının yarattığı karmaşaya , üst yönetimin kendi çıkarları da eklenince ortaya tam bir kaos çıktı .
Gözlerin sadece kâr-zarar tablosunun dibindeki rakama dikildiği bir ortamda , kapitalizmin arzulanan formüle edilmiş dengesi bir türlü tutturulamadı . Karar vericiler , derinleşen ilişkiler sonucunda , daha fazla belirsizlik ve çelişki nedeniyle etik çıkmazlar yaşamaya başladı . Karar verirken değerlendirdikleri alternatifleri genellikle daha fazla kâr getirenden yana kullandılar ve doğal olarak toplumsal sorunlar büyüdü . Ardı arkası kesilmeyen şirket skandalları dünyayı sarstı .
Şirketlerin kanunlara uymaları , aynı zamanda çalışanlarına , müşterilerine , tedarikçilerine , hatta rakiplerine aldatıcı eylemler yapmadan işlerini yürütmeleri beklenirken , işler hiç de planlandığı gibi gitmedi . Ve bu süreç , bir şirketin ekosistemindeki tüm paydaşlarda “ güvensizlik ” duygusunu artırdı .
Tüm bunlar olurken kimse bir şey yapmadı mı ? Tabii ki yaptı . Asgari sorumlu davranış standartlarını ortaya koyan “ kanunlar ” ardı ardına çıktı , denetim mekanizmaları teknoloji ile hem gelişti hem de arttı , düzenleyiciler ellerini şirketlerin üzerinden çekmedi . Tüm bu uğraşlar kısmen işe de yaradı . Ancak dürüstlük , şeffaflık , adillik , hesap verebilirlik gibi değerler şirketlerde bir türlü istenen seviyeye ulaşamadı .
1
Ethos , Yunanca ’ da " Alışkanlık , gelenek , örf , adet , karakter " anlamında kullanılan , bir toplum ya da bir kişinin eğilimi ve duruşudur . Bu makalede “ etik ” ile aynı anlamda kullanılmıştır .