Bugünlerde , hakkında konuşulan ve geleceğimizi şekillendirmeye namzet bir kavramla çok sık karşılaşıyoruz : Endüstri 4.0 . Bu yazıyı , bir kavramın dördüncü safhasını iyi anlayabilmek için ilk safhasına dönmek ve tarihsel süreç içerisindeki gelişiminin uğrak noktalarını hatırlamak faydalı olur inancıyla hazırladım . Gelin bu yolculuğun ilk durağı olan 1700 ’ lerin başına dönelim , Batı ’ nın endüstri hamlelerini hatırlayalım ve Endüstri 4.0 yolculuğunun ana uğrak noktalarını inceleyelim . Dünya tarihi devrimler ve karşı devrimlerle dolu ; ancak endüstri devrimleri sadece doğduğu topraklardaki yaşamı değil tüm dünyayı etkileme gücüne sahip kilometre taşları oldular . Her devrim gibi endüstri devrimlerini de sebepleri ve sonuçları ile incelemek gereğine inançla gelin yolculuğumuza ilk endüstri devriminden başlayalım . |
VE KÖMÜR VE DENİZ … İngiltere ’ de 1698 yılında buhar makinesinin icadı ve devamında 1712 ’ de buhar gücü ile çalışan kuvvetli bir pompanın yapılması ile ortaya çıkarak , öncesindeki binlerce yıllık tarım toplumunu sadece ekonomik açıdan değil sosyal ve kültürel olarak da geliştiren , şehirleşmeden eğitime , hatta toplum hayatının temel dinamiklerine kadar her alanda değiştiren ilk endüstri devrimi . ( 1 ) Rönesans ’ ın dünyanın herhangi bir ülkesinde değil de İtalya ’ da filizlenmesinin ardında olduğu gibi endüstri devrimlerinin de ardında , doğduğu toprakların sosyal , kültürel ve ekonomik dinamikleri olduğu aşikârdır . Bu bakımdan ilk endüstri devrimini anlamlandırmak için şu temel sorulara cevap bulmanın önemli olduğunu düşünüyorum . l Dünyayı endüstri devrimine hazırlayan dinamikler nelerdi ? l Endüstri devrimi neden 18 . yüzyılda oldu ? l Endüstri devriminin beşiği neden İngiltere oldu ? |
Her devrimde olduğu gibi endüstri devriminde de bir kıvılcıma ve değişim ateşini canlı tutacak bir enerji kaynağına ihtiyaç vardı . İngiltere ’ nin kuzey kıyılarında yer alan , yüzeye yakın , kolay işlenebilir , zengin kömür alanları bu enerji kaynağı ihtiyacını karşıladı ve İngiltere ’ yi dönemin süper gücü haline getiren sürecin başlangıcı oldu . ( 2 ) Daha önceleri temel enerji kaynağı olan odunun yerini alan kömürün enerji verimi üç kat daha fazla , taşınması ve muhafazası ise daha kolaydı . Endüstri devriminin yakıtı olan kömürün kullanımı bile bir devrim niteliğindeydi . İnsanlık ilk defa dünyanın mineral enerji kaynaklarını kullanmayı denemiş ve başarılı olmuştu . Elbette Batı ’ nın diğer ülkelerinde de kömür vardı ancak denize , yani limana en yakın kaynak İngiltere ’ nin elindeydi . Denize yakınlık büyük bir lojistik avantaj sağlarken bir zorluğu da beraberinde getirdi : Madenleri basan deniz suyunun pompalarla dışarı atılması mecburiyeti . Atların gücü ile çalışan ilkel pompa düzeneklerinin sınırlı pompalama yeteneği , bu devasa zenginlik ile insan arasındaki en büyük engel olmaya başladığında , insanın ekonomik verim- |
37 |