YÖNETİŞİM
Dürüstlük Bir İddia, İspatı İse Davranışlarımız
46
“ Dürüstlük” kavramı, etik ve uyum programlarında en sık karşılaştığımız iddialardan biri. Bu iddianın ispatı da ancak davranışlarımız ile mümkün. Zira bir eylem, milyonlarca sözden daha etkili olabiliyor. Bu nedenle etik ve uyum perspektifinden baktığımda geleceğin, ortaya sadece iddia koyanların değil, somut davranışları ile değişimi gerçekleştirenlerin olacağına inanıyorum.
Yazı: Fikret SEBİLCİOĞLU, CFE, CPA, TRACE Anti-Bribery Specialist, Cerebra CPAs & Advisors
2017 yılını bitirip 2018 yılına girdiğimiz şu günlerde geri dönüp baktığımızda iş dünyasında çalışan suiistimallerinin �y�lsuzluk( yolsuzluk �e ve rüş�et� üşvet�, şirket varlıklarının kötüye kullanılması ve mali tab-
şir�
lo hileleri) oranının azımsanmayacak seviyelere ulaştığını görüyoruz. Tarihin her anında olan bu olumsuzluklar, ekonominin küreselleşmesi ve iş ortaklık ağlarının( üçüncü taraflar) karmaşıklaşması ile etkisini çok daha fazla hissettirmeye başladı. Bir taraftan şirketlerin maruz kaldığı suiistimaller iş yapmanın maliyetini artırırken, dürüst iş yapan kaybetmeye başladı, rekabet bozuldu, verimsizlik arttı, yapılan uygunsuz işlemler mali tabloların doğruluğunu bozdu. Kısaca �ısaca pazarda en kıymetli olan �lan şey yani“ �gü�en� güven” sü- sü�
rekli tırpanlandı ve tırpanlanmaya devam ediyor. Dünyada en fazla rüşvet veren küresel şirketler dahi( özellikle ABD’ li şirketler) bu çürümüşlük savaşından zarar görmeye başlayınca, gelişmiş ekonomiler önlem almak durumunda kaldı. Bu rüzgar ile sınır ötesi etkisi olan FCPA ve UK Bribery Act gibi kanunlar çıkarıldı ve sert bir şekilde uygulanmaya başlandı. Tüm bu gelişmeler olurken“ etik ve uyum” bu uğraşıların odağına oturdu. Zira karşılaşılan problemlerin panzehirinin yine etik ve uyum konularına odaklanmak olduğu açıktı. Bu yolculuk somut bir şekilde 1987 yılında Federal Sentencing Guidelines ile başladı. O günden bugüne özellikle regülasyonların da etkisi ile küresel şirketlerde rüşvetle mücadele başta olmak üzere etik, uyum ve itibar konularında önemli tedbirler alınıyor. Bu tedbirlerin odağında iç kontrol sisteminin kritik bir parçası olan etik ve uyum programları yer alıyor. Artık günümüzde etik ve uyum programları özellikle küresel şirketlerin ve iş ortaklarının kullandıkları etik ve uyum risklerini bertaraf etme noktasında vazgeçilmez bir araç ve fonksiyon haline geldi. Bu makalede yukarıda bahsettiğim mücadele yolculuğunda şirketleri bekleyen önemli bir tehlikeye dikkatinizi çekmek ve bazı örnekler ile çözüm önerilerimi paylaşmak istiyorum.
ETİK VE UYUM PROGRAMLARINDAKİ İDDİALAR Şirketlerin etik �e ve uyum pr�gramları programları inceledi� incelediğinde, bu programların iş etiği çerçevesinde dürüst ve kanunlara uygun iş yapma noktalarında birçok iddiayı içerdiğini